5 نشانه وسواس فکری در نوجوانان که باید جدی بگیرید + درمان
5 نشانه وسواس فکری در نوجوانان که باید جدی بگیرید + درمان
وسواس فکری و یا OCD یکی از اختلالات شایع در بین نوجوانان است. بسیاری تصور می‌کنند وسواس، بیماری مختص بزرگسالان بوده و کودکان و نوجوانان قادر به ابتلا به آن نیستند؛ درحالی که این بیماری روانی در بین نوجوانان نیز شایع است. وسواس فکری در بین نوجوانان یک اختلال عصبی است که فرد را در توده‌ای از فکرها و ترس‌های غیرمنطقی زندانی کرده و در نهایت وی را مجبور به انجام کاری غیر منطقی می‌کند.
یکی از نمونه‌های متداول وسواس فکری نظافت بیش از حد است. فرد در این این نوع وسواس فکری به محیط اطراف خود حساس شده و دائما در فکر خود مشغول بد و کثیف جلوه دادن محیط است که در نهایت نیز ممکن است به وسواس عملی کشیده شده و فرد را مجبور به تمیز کردن محیط کند.
نمونه‌های متداول وسواس فکری مواردی مانند، وسواس تمیزی، دقت روی قرارگیری جای اشیا، افکار افراطی مذهبی، کمال طلبی عجیب در مورد همه چیز، حساسیت رو منظم بودن چه از لحاظ فیزیکی و چه از لحاظ زمانی؛ چنین مواردی در نوجوانان نیز می‌تواند نمود داشته باشد.
وسواس فکری در نوجوانان می‌تواند به صورت اکتسابی نیز بوده و از طریق شیوه تربیتی از طرف یکی از اعضا خانواده به خصوص مادر نیز به کودک منتقل پیدا کرده و تا بزرگسالی وی را درگیر خود کند. علائم وسواس فکری در نوجوانان چندین مورد است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
براي اطلاعات از تمامي مشکلاتي که نوجوانان با آن درگير هستند ميتوانيد به مقاله مربوطه مراجعه کنيد .
علائم وسواس فکری در نوجوانان
اختلالات وسواس فکری و عملی در کودکان و نوجوانان به دلایل مختلفی در فرد ایجاد میشود؛ این موضوع می‌تواند به صورت اکتسابی و با در ژنتیک فرد وجود داشته باشد. این بیماری همچون سایر بیماری‌های روانی دارای علائم و نشانه‌های مشخصی است که با شناسایی آن‌ها در نوجوان می‌توان به بروز این بیماری در وی پی برد.
- نوجوان مبتلا به وسواس فکری قادر نیست تمرکز کافی را در ذهن خود برای درس خواندن جمع کند و مدام در ذهن خود در حال پراکندن افکار مختلف و مرتبط با وسواس خود است. همین موضوع در ادامه می‌تواند موجب بروز مشکلاتی بیشتری مانند افسردگی در نوجوان شده و مشکلات بیشتری را برای وی ایجاد کند.
- نشانه دوم ترس از بیماری، ابتلا به انواع ویروس و یا برخورد و دست زدن به میکروب و جرم و کثیفی است. این مورد افراد دائما در حال شست‌وشوی خود و محیط اطراف خود هستند و هیچ گاه نیز نظافت فرد دیگری را قبول ندارند. در ذهن نوجوان مبتلا به OCD محیط همواره کثیف بوده و بیمار شدن نیز نتیجه رعایت نکردن همان الگوهای نظافتی است، بنابراین از ابتلا به این موضوع ترس دارد.
- این افراد هیچ گاه راضی نیستند. وسواس فکری در نوجوانان گاهی به شکل رعایت نظم بالا و رعایت چیدمان عمل می‌کند و در نظر این افراد هیچ گاه هیچ چیزی به درستی در جای خود قرار نگرفته و از این موضوع راضی نیستند. اگر نوجوان شما روی چیدمان میز درس خواند خود، ترتیب چیدن کتاب‌ها، نحوه قرار دادن وسایل شخصی و یا حتی نوشتن تکالیف روی کاغذ وسواس بیش از حد نشان می‌دهد، می‌تواند به این اختلال دچار شده باشد.
- ارتباط بین افراد و نوجوانان مبتلا به وسواس فکری و افکار مذهبی نیز بسیار بالا است. این دسته از بیمارها دائما در حال پرسش درباره خدا، مسائل دینی و دعا کردن هستند و به گونه‌ای انگار دربیشتر اوقات در حال استغفار دیده می‌شوند.
- دیگر علامت نوجوان مبتلا به وسواس فکری عدم داشتن رضایت کافی از خود و دیگران است. این فرد هیچ گاه از انجام کارهای روزمره خود به صورت کامل راضی نبوده و چنین انتظاری نیز از اطرافیان خود داشته که با بن‌بست در ذهن خود روبه‌رو میشود. این دسته از افراد از حرف زدن با دیگران می‌ترسند و محدوده مشخصی از انسان‌ها را وارد زندگی خود کرده و همواره نیز از دست دادن آن‌ها می‌ترسند.
مشخصات رفتاری نوجوان مبتلا به وسواس فکری عملی
نوجوان مبتلا به وسواس فکری در رفتار خود دارای نشانه‌ها و مشخصاتی است که به سادگی قابل تشخیص بوده و نسبت به سایر رفتارهای عادی وی متمایز است. رفتارهای وسواسی به طور کل رفتارهای هستند که فرد انجام می‌دهد تا از فکرهایی در ذهن خود دارد دور شده و آن‌ها به اصطلاح خنثی کند. در این مرحله تفکرات وسواسی به عمل تبدیل شده و موجب بروز مشخصات رفتاری خاصی در نوجوان میشود. نوجوان وسواسی می‌داند عمل خود تنها یک راه حل غیر دائمی در برابر تصورات خود بوده اما همیشه به عنوان یک راه فرار از آن استفاده می‌کند. سه شاخصه‌ای که می‌توان این رفتارهای را در نوجوان تشخیص داد شامل، تجربه اجبارهای ذهنی، گزارش مقاومت درونی و وجود بینش یا آگاهی متناسب با سن است.
چرخه وسواس فکری عملی
یکی از مهم‌ترین عارضه‌هایی که بیشتر افراد مبتلا به وسواس به آن دچار می‌شوند، چرخه وسواس فکری عملی است. این چرخه شامل چهار بخش بوده که در هر یک اتفاقی متفاوت برای فرد روی می‌دهد.
- وسواس: درگیری ذهن فرد با یک فکر مشخص، مثلا محیط اطراف آلوده است و این فکر از ذهن نوجوان مبتلا بیرون نمی‌رود.
- نگرانی: در این مرحله به واسطه تفکر ایجاد شده در ذهن فرد در مرحله قبلی نگرانی و بی ثباتی ذهنی رفتاری در فرد شکل می‌گیرد.
- اجبار: اجبار شامل استفاده از الگویی تکراری و مشخص برای رفع نگرانی و اضطراب مرتبط با وسواس است. این اجبار می‌تواند تمیز کردن یک شی در چندین مرحله باشد.
- آسودگی موقت: در این مرحله فرد به همان آسودگی موقته که نتیجه انجام و رفع وسواس خود بوده می‌رسد و با برگشت دلیل احساس این آسودگی نیز از بین رفته دوباره این چرخه آغاز خواهد شد.
دلایل ایجاد وسواس فکری در نوجوان
وسواس فکری به دلایل مختلفی در فرد شکل می‌گیرد؛ این دلایل می‌تواند به صورت اکتسابی و یا وراثتی از فردی به فردی دیگر منتقل شود. روش‌های تربیت والدین، شیوه‌های رفتاری خانوادگی و عدم کارکرد صحیح سیستم عصبی نیز در این موضوع تاثیر گذار است. نوجوانانی که دچار اختلال وسواس فکری و عملی هستند معمولا دارای پدر و مادرانی سخت‌گیر و با کمال‌طلبی بالا هستند.
پدر و مادر این دسته از افراد از آن‌ها توقع کامل بوده و بهترین بودن را در تمامی موارد داشته و همین موضوع در طی مسیر رشد و تربیتی آن‌ها نهادینه شده و تبدیل به معضلی به نام وسواس خواهد شد. اعمال وسواسی، زندگی شاد و راحت یک کوک و نوجوان را می‌تواند بسیار محدود ساخته و آن را از اجتماع دور کند و در نهایت وی را مبتلا به سایر بیماری‌های روانی مانند افسردگی کند؛ بنابراین بهتر است دلایل شکل‌گیری و علائم آن را جدی گرفته تا از شیوع آن جلوگیری کنیم.
وسواس فکری در نوجوان چگونه درمان میشود؟
وسواس فکری نیز مانند بسیاری از بیماری‌ها مانند آسم، دردهای عضلانی و میگرن نوعی بیماری مزمن شناخته شده که تا 75 درصد نیز قابلیت درمان در افراد مختلف را دارد. عدم درمان این بیماری می‌توان زندگی نوجوان را مختل کرده و تا بزرگسالی نیز روی رفتار و اعصاب او اثر منفی بگذارد. برای درمان این بیماری زمانی حدود 6 ماه تا یک سال بنابر میزان وجود بیماری در فرد نیازمند بوده که در این جا نیز به چند مورد از روش‌های درمانی آن اشاره می‌کنیم.
- تغییر شرایط و یا محیط زندگی: با استفاده از این روش می‌توان فرد را در محیط موقعیتی جدید و به دور از الگوهای قبلی قرار داد و با استفاده از تمرین‌های فکری و ذهنی او را به سمت و سوی دیگری سوق داد. نوجوان مبتلا به وسواس فکری بهتر از یک بزرگسال می‌تواند با محیط و شرایط جدید انطباق پیدا کند و دست از الگوهای قبلی خود بکشد.
- زندگی اجتماعی: همانطور که در بخش علائم وسواس فکری گفته شد، این دسته از افراد معمولا با گروه مشخصی از افراد دیگر ارتباط دارند و از ارتباط جدید با فردی ناآشنا پرهیز می‌کند. فرد وسواسی را باید از تنهایی خود بیرون کشاند و با استفاده از فعالیت‌های دسته جمعی مفرح مانند جشن‌های مهمانی و یا مسافرت‌های دسته جمعی ذهنیت وی را تغییر داد.
- تهیه سرگرمی و اشتغال به کار: بیشتر افراد وسواسی در مواجهه با افکار خود ضعیف هستند و این افکار هستند که آنان را محبور به انجام کارهای وسواس گونه می‌کند. ایجاد شغل و یا سرگرمی می‌تواند این افراد را از این نوع افکار دور کرده و زمانی برای فکر کردن به آن‌ها باقی نگذارد. چنین فعالیت‌های به مرور سبب کمرنگ شدن رفتارهای وسواس گونه نوجوان شده و زمینه‌های درمان او را فراهم می‌کند.
- مدیریت زمان: منظور از مدیریت زمان تعیین وقت مشخصی برای انجام کارهای عادی و روزانه به نوجوان مبتلا به وسواس فکری است. نوجوان بایستی کمترین زمان را برای درگیر شدن با افکار بیمارگونه خود داشته باشد و تنگ کردن و برنامه‌ریزی زمان برای انجام کارهای روزانه به این مهم کمک بسیاری می‌کند. برنامه‌ریزی باید به صورت جدی و مدام برای نوجوان تکرار شده در ذهن الگویی صحیح و به دور از وسواس شکل بگیرد.
یکی از راه‌های کاملا مورد تایید برای درمان وسواس فکری در نوجوانان درمان شناختی رفتاری و یا CBT است. این درمان روشی از طریق صحبت کردن با بیمار است که در طی آن درمانگر سعی می‌کند با تغییر طرز تفکر بیمار نسبت به خود، اطرافیان و پیرامون خود دلایل بیماری شکل گرفته در فرد را پیدا کرده و در مرحله سوم با روش‌های دیگری سعی در اصلاح و یا تغییر آن‌ها بکند. این روش سالم‌ترین راه برای درمان وسواس فکری در نوجوانان بوده که مورد تایید بسیاری از کشورهای خارجی و جهان اول نیز است.
دیگر تمرین‌های وسواس فکری در نوجوانان شامل مواردی مانند: ایجاد اطمینان در افکار و عادات او رایج کردن این تصور که دیگران نیز به شما شباهت دارند، ایجاد اطمینان روحی برای ترک عادت و راحت نشان دادن مسیر آن، ایجاد اعتماد به نفس در نوجوان مبتلا به وسواس فکری و عملی، دادن علاقه و انرژی برای ترک و مراجعه به درمانگر برای حل و فصل کلی این بیماری.
به صورت کلی تراپیست بهتر از هر فرد دیگری نیازها و رفتارهای این دسته از افراد را شناخته و جزبه‌جز می‌تواند در آن‌ها این بیماری را کشف کرده و به درمانی قطعی برای آن برسد.
درمان دارویی وسواس فکری در نوجوانان
یکی دیگر از درمان‌های وسواس فکری استفاده از درمان دارویی وسواس فکری در نوجوانان است. درمان دارویی وسواس فکری در نوجوان نیز یکی از راه‌های کنترل و مدیریت این بیماری بوده که در صورت موارد حاد و سخت‌تر پیشنهاد به انجام آن توسط دکتر روان پزشک میشود.
در این روش با استفاده از قرص‌های باز جذب کننده سروتونین و یا همان ضد افسردگی‌ها با دوز پایین سعی می‌کند ذهن نوجوان را افکار وسواس گونه دور کند و در تعادلی نسبی قرار دهد. درمان با استفاده از دارو درمانی تکمیلی بوده که بهتر است در کنار آن از دیگر تمرین‌های و روش‌های درمانی وسواس فکری استفاده کرد.
عوارض دارو روی افراد به خصوص نوجوانان بسیار بالا بوده و ممکن است در صورت رفع این مشکل مشکلات دیگری را برای فرد پدید بیاورد. توصیه میشود تا جایی که امکان دارد از درمان دارویی پرهیز کرده و سایر روش‌های درمانی را پیگیری کنید.
اگر اين مسايل به حدي ادامه پيدا کرد که عملکرد فرد به صورت کامل مختل شده است و يا نگراني هاي زيادي از اين مورد داريد
به يک متخصص مجرب ( براي اطلاع کليک کنيد . )مراجعه کنيد .
