انواع اختلالات روانی در کودکان و راهکارهایی برای درمان آنها
انواع اختلالات روانی در کودکان و راهکارهایی برای درمان آنها
شاید فکر کنید اختلال روانی فقط در بزرگسالان دیده میشود؛ اما انواع اختلالات روانی در کودکان قابل تشخیص است که اگر به‌موقع درمان نشود، هم مانع رشد و شکوفایی توانمندیهای آنها میشود و هم ممکن است منجر به تداوم اختلالات تا بزرگسالی شود.
در این مقاله به‌صورت مختصر به برخی از این اختلالات می‌پردازیم و راهکارهای کلی برای مواجهه با آنها را بیان می‌کنیم. جزئیات مربوط به هر اختلال را می‌توانید در سایر مقالات سایت مشاهده کنید.
برخی از انواع اختلالات روانی در کودکان
- افسردگی
- اضطراب، اضطراب فراگیر، اضطراب جدایی
- فوبیاها
- اختلال بیش‌فعالی- کم‌توجهی (ADHD)
- نافرمانی مقابله‌جویانه (ODD)
- وسواس فکری-عملی (OCD)
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال سلوک (CD)
- سندرم توره (TS)
- اختلال یادگیری، نوشتن، ریاضی
- طیف اتیسم
- اختلال زبانی، تکلم، میوتیسم
- ناتوانیهای رشدی، انواع معلولیتهای ذهنی
- انواع اختلال غذاخوردن مثل پرخوری، بی‌اشتهایی یا نشخوار
- انواع اختلال دفع
- اختلالات خواب مثل پرخوابی، کابوس، راه‌رفتن در خواب، وحشت‌زدگی در خواب
- مصرف مواد مخدر یا الکل
ممکن است انواع اختلالات روانی در کودکان تشخیص داده شود که به برخی از آنها اشاره کردیم.
با مشاهده چه نشانه‌هایی در کودک باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید؟
برخی از نشانه‌های اختلال روانی کاملا مشهود هستند؛ اما برای شناسایی بعضی از آنها باید دقت کنید. مشاهده یک یا چند مورد از این نشانه‌ها لزوما به معنی این نیست که کودک شما دچار اختلال روانی شده است؛ اما به‌دلیل اهمیت این موضوع، بهتر است تشخیص را به‌عهده روانشناس کودک یا روانپزشک بگذارید. اگر نشانه‌های زیر بیشتر از دو هفته طول کشید یا به‌صورت جدی عملکرد یا رفتار کودک را با مشکلاتی مواجه کرد، برای تشخیص اقدام کنید:
- مشکل تمرکز، یادگیری، افت تحصیلی
- اجتناب از تعامل با دیگران و رفتن به مهد یا مدرسه
- وزن کم‌کردن شدید، تغییر اشتها
- بدخوابی، بیخوابی یا کابوس
- سردرد، دل‌درد یا سایر دردهای بدنی بدون علت جسمی خاص
- تغییرات جدی در رفتار یا خلق‌وخوی کودک
- رفتارهای آسیب‌رسان به خود یا دیگران و یا حرف زدن درباره آن
- اشتغال ذهنی به مرگ، جدایی از والدین یا اتفاقهای ترسناک
- تحریک‌پذیری شدید، پرخاشگری
- غمگینی مداوم که بیشتر از دو هفته طول بکشد
روشهای مناسب برای درمان اختلالات روانی در کودکان
دارودرمانی
تجویز دارو برای کودک، معمولا با مقاومت والدین مواجه میشود؛ چون نگران عوارض دارو، تاثیر آن بر رشد جسمی و ذهنی کودک و ایجاد وابستگی به دارو تا آخر عمر هستند. اگر روانپزشک مصرف داروی خاصی را برای کودکتان تجویز کرد، مطمئن باشید برای درمان اختلال به آن دارو نیاز است. درصورتی‌که اختلالات روانی در کودکان درمان نشود، ممکن است تا دوران بزرگسالی همراه آنها باشد یا بر رشد و شکل‌گیری شخصیت و کیفیت زندگی انها تاثیر ماندگار بگذارد.
انواع درمانهای روانی
درمان شناختی رفتاری
تمرکز این نوع درمان بر تغییر شناخت کودک از مسائل، تقویت رفتارهای مناسب و حذف رفتارهای نامطلوب یا آسیب‌رسان است. روانشناس با مصاحبه‌ای که با کودک یا خانواده انجام می‌دهد، سعی می‌کند افکار زمینه‌ساز مشکل را پیدا کند. با تغییر افکار، بسیاری از نگرانیها و ترسهای کودک کاهش پیدا می‌کند. همچنین یاد می‌گیرد در موقعیتهای مشابه چطور رفتار کند.
آموزش روانی
در این روش، به خانواده اطلاعاتی درباره مشکل کودک و راهکارهای درمان ان ارائه میشود. همچنین مشاور کودک درحد فهم او اطلاعات مرتبط را دراختیارش قرار می‌دهد. خانواده در این راهکار، نقش فعال و موثری دارند و با آگاهی که به آنها داده میشود، می‌توانند چالشها را در خانه مدیریت کنند.
درمان اختلالات روانی در کودکان با خانواده درمانی
اغلب مشکلات کودک متاثر از روابط عاطفی درون خانواده است. ممکن است اختلاف والدین، جدایی آنها یا روابط ناسالم و شکننده اعضای خانواده باعث ایجاد مشکل برای کودک شده باشد. در این مواقع اگر این مشکلات مدیریت نشوند و والدین از تاثیر آن بر کودکشان آگاه نباشند، درمان خود کودک به تنهایی موثر نیست. با مشورت متخصص، اغلب شیوه‌های فرزندپروری بازنگری می‌شوند و رفتارهای اعضای بزرگسال خانواده با کودک، اصلاح می‌شوند.
گروه درمانی
گروه درمانی یکی از روشهای موثر در درمان بعضی از اختلالات حتی در بزرگسالان است. جلسات گروه درمانی با رهبری و مدیریت یک متخصص برگزار میشود.
درمان اختلالات روانی در کودکان با بازی‌درمانی
یکی از بهترین روشهای درمان برخی از اختلالات روانی در کودکان، بازی‌درمانی است. از بازی گاهی برای تشخیص هم استفاده میشود.
کودک در بازیهایش زندگی می‌کند و بسیاری از مهارتها را از طریق بازی یاد می‌گیرد. همچنین احساسات و افکار خود را در بازیهایش نمایان می‌کند.
گفتار درمانی
کودکانی که دچار اختلال تکلم شده‌اند، در کنار ریشه‌یابی عامل اصلی ایجاد مشکل، نیاز به گفتاردرمانی هم دارند تا دوباره بتوانند مهارتهای کلامی خودشان را به‌دست بیاورند.
برای پیشگیری از بروز اختلالات روانی در کودکان چه کارهایی را می‌توانید انجام دهید؟
- سعی کنید محیط خانواده، محیط شاد و آرامی باشد. به تفریح خانوادگی توجه کنید.
- به کودک احساس امنیت بدهید؛ هر روز او را در آغوش بکشید و او را مطمئن کنید که تحت هر شرایطی دوستش دارید.
- با کودک صحبت کنید تا متوجه مسائلی که ذهنش را مشغول کرده‌اند، بشوید.
- به بازیها و نقاشیهای کودک دقت کنید. کودکان معمولا احساسات و نگرانیهایشان را در بازی و نقاشی راحت‌تر بروز می‌دهند.
- به تغییرات رفتاری کودک توجه کنید و اگر شدت این تغییرات زیاد است، از مشاور راهنمایی بخواهید.
- با مربی مهد یا معلم مدرسه در تماس باشید و درباره اختلالات یادگیری یا رفتاری کودک در مدرسه آگاهی کافی به دست آورید.
- تواناییهای کودک را ببینید و بابت کارهای خوبش او را تشویق کنید.
- برای مدیریت استرس در خانواده آموزش ببینید و از تکنیکهای موثر استفاده کنید.
- فراموش نکنید که رابطه عاطفی والدین تاثیر مستقیم روی سلامت روانی کودک دارد.
نکات پایانی انواع اختلالات روانی در کودکان
اگر وجود این اختلالات در مراحل اولیه تشخیص داده شوند و برای درمانشان اقدام لازم انجام شود، اغلب کاملا بهبود پیدا می‌کنند. خود والدین، مراقبین اصلی، مربیان مهد و معلمان مدرسه بهترین افراد برای شناسایی وجود مشکل در کودک هستند.
راهکارهای درمانی که توسط روانشناس یا روانپزشک توصیه می‌شوند، بدون همکاری والدین به نتیجه نمی‌رسند. اگر متخصص روش درمانی یا دارویی را تجویز کرد، به او اعتماد کنید؛ چون اختلالی که بهبود پیدا نکند ممکن است سلامتی روانی و موفقیت فرزندتان را در آینده با مشکل مواجه کند.
