اپیزود 27 پادکست روانشناسی روان‌فیکس‌

چگونه شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان ما تأثیر می‌گذارند؟ پژوهش‌های جدید چه می‌گویند؟

در عصر دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند. از ارتباطات اجتماعی گرفته تا به اشتراک‌گذاری لحظات روزمره، این پلتفرم‌ها نقش بزرگی در شکل‌دهی به نحوه تعامل ما با جهان دارند. اما تاثیر این ابزارها بر سلامت روان ما چیست؟ آیا واقعاً استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به سلامت روانی ما آسیب برساند یا حتی آن را بهبود بخشد؟ در این مقاله، به بررسی پژوهش‌های جدید درباره تاثیرات شبکه‌های اجتماعی بر روان ما می‌پردازیم و از تجربه‌های یکی از درمانجویان خود نیز مثالی را ارائه می‌کنیم.

نقش اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در اضطراب و افسردگی

یکی از موضوعات مهم در پژوهش‌های اخیر، رابطه بین استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی و افزایش سطح اضطراب و افسردگی است. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که استفاده مداوم و افراطی از این پلتفرم‌ها می‌تواند باعث افزایش احساسات منفی مانند اضطراب و افسردگی شود. به‌ویژه در میان جوانان، این ارتباط به شدت مشهود است. با توجه به پژوهش‌های انجام شده در سال‌های اخیر، افرادی که بیش از 3 ساعت در روز را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات روانی قرار دارند.

یکی از درمانجویانم که با نام مستعار “مینا” از او یاد می‌کنم، تجربه مشابهی داشت. مینا یک دانشجوی ۲۳ ساله بود که بیشتر وقت خود را در اینستاگرام می‌گذراند. او به من گفت که هر بار که پست‌های دوستانش را می‌بیند، احساس کمبود و افسردگی می‌کند. این احساسات به مرور زمان به سطح اضطراب او افزود و او را به جایی رساند که نمی‌توانست از شبکه‌های اجتماعی دست بکشد. با اجرای تکنیک‌های مشاوره‌ای و کاهش زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی، توانستیم بهبود قابل‌توجهی در وضعیت روانی او ایجاد کنیم.

تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر عزت نفس

یکی از دیگر عوامل مهم در تاثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی بر روان انسان، تاثیر آن بر عزت نفس افراد است. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با ایجاد فضایی برای مقایسه‌های بی‌پایان با دیگران، باعث کاهش عزت نفس شوند. در پژوهش‌های انجام شده توسط دانشگاه کالیفرنیا، مشخص شد که افرادی که بیشتر وقت خود را صرف تماشای زندگی دیگران در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، احتمال بیشتری دارند که به مشکلات عزت نفس دچار شوند.

درمانجوی دیگر من ، که یک معلم ۳۲ ساله بود، با مشکلات مشابهی مواجه بود. او بیان کرد که هر بار که زندگی‌های “بی‌نقص” دیگران را در شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌کند، احساس می‌کند که زندگی خودش به اندازه کافی خوب نیست. این احساسات به مرور زمان منجر به کاهش شدید عزت نفس او شد. با استفاده از تکنیک‌های شناختی-رفتاری و آموزش راهکارهای مقابله با این افکار منفی، او توانست اعتماد به نفس خود را بازیابد و زندگی خود را بهتر مدیریت کند.

تأثیرات مثبت شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان

با وجود تمام نگرانی‌ها، نباید فراموش کنیم که شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توانند تأثیرات مثبتی بر سلامت روان داشته باشند. این پلتفرم‌ها می‌توانند ابزارهای قدرتمندی برای تقویت ارتباطات اجتماعی، یافتن حمایت‌های روانی و حتی یادگیری مهارت‌های جدید باشند. به‌ویژه در زمان‌های بحرانی، مانند دوران پاندمی کووید-۱۹، شبکه‌های اجتماعی به افراد کمک کردند تا احساس تنهایی نکنند و با دوستان و خانواده خود در ارتباط باشند.

تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه هاروارد نشان داده است که استفاده متعادل و هدفمند از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کمک کند. برای مثال، شرکت در گروه‌های حمایتی آنلاین و یا دنبال کردن حساب‌های کاربری مرتبط با سلامت روان می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشند و راهکارهای مقابله با مشکلات روانی را بیاموزند.

رابطه شبکه‌های اجتماعی و فومو (ترس از دست دادن)

فومو یا ترس از دست دادن (Fear of Missing Out) یکی از مفاهیمی است که در دهه اخیر و با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی بسیار مطرح شده است. این احساس که ممکن است چیزی را از دست داده باشید یا لحظه‌ای جذاب را از دست بدهید، می‌تواند به شدت بر روان افراد تأثیر بگذارد. پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که فومو می‌تواند منجر به افزایش سطح اضطراب و حتی افسردگی شود.

یکی از پژوهش‌های اخیر توسط دانشگاه آکسفورد نشان داده است که افرادی که به طور مداوم در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند و همیشه در حال چک کردن پست‌ها و استوری‌های دوستان خود هستند، بیشتر در معرض فومو قرار دارند. این افراد به مرور زمان دچار استرس و نگرانی‌های بی‌مورد می‌شوند که می‌تواند به سلامت روان آن‌ها آسیب برساند.

تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر روابط بین‌فردی

شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان ابزاری برای تقویت روابط بین‌فردی عمل کنند، اما از طرفی نیز می‌توانند باعث کاهش کیفیت این روابط شوند. بسیاری از افراد گزارش می‌دهند که به دلیل وقت‌گذاری زیاد در شبکه‌های اجتماعی، روابط حضوری آن‌ها با دیگران کاهش یافته و این امر می‌تواند منجر به احساس تنهایی و انزوا شود. این وضعیت به ویژه در میان نوجوانان و جوانان بیشتر مشاهده می‌شود.

در یکی از پژوهش‌های انجام شده توسط دانشگاه استنفورد، مشخص شد که استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش تعاملات اجتماعی واقعی منجر شود و افراد را به سوی انزوای اجتماعی سوق دهد. این پژوهش همچنین نشان داد که افرادی که به طور فعال در شبکه‌های اجتماعی مشارکت می‌کنند، احتمال بیشتری دارند که از روابط بین‌فردی خود ناراضی باشند.

شبکه‌های اجتماعی و اختلالات خواب

اختلالات خواب یکی دیگر از مشکلاتی است که می‌تواند ناشی از استفاده بی‌رویه از شبکه‌های اجتماعی باشد. بسیاری از افراد عادت دارند که قبل از خواب از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند، که این امر می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خواب و بروز مشکلاتی مانند بی‌خوابی شود. نور آبی که از صفحه نمایش تلفن همراه ساطع می‌شود، می‌تواند تولید ملاتونین (هورمون خواب) را مختل کند و باعث بروز مشکلات خواب شود.

پژوهش‌های انجام شده توسط دانشگاه کمبریج نشان داده است که افرادی که به طور مداوم قبل از خواب از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض اختلالات خواب قرار دارند. این پژوهش همچنین نشان داد که کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ساعات پایانی شب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند و سلامت روانی را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

در پایان، باید بگوییم که شبکه‌های اجتماعی تأثیرات عمیقی بر روان ما دارند. از افزایش اضطراب و افسردگی گرفته تا تقویت روابط اجتماعی، این پلتفرم‌ها نقش بزرگی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. اما نکته کلیدی در اینجاست که استفاده متعادل و هدفمند از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به بهبود سلامت روانی ما کمک کند. با توجه به پژوهش‌های جدید، مهم است که آگاهانه از این ابزارها استفاده کنیم و از تاثیرات منفی آن‌ها بر روان خود آگاه باشیم.

سایت روان‌شناسی روان‌فیکس به عنوان یکی از منابع معتبر در زمینه سلامت روان، همواره به دنبال ارائه محتوای باکیفیت و علمی برای کمک به شما در مسیر حفظ و بهبود سلامت روان است. ما در روان‌فیکس بر آنیم تا با استفاده از جدیدترین پژوهش‌ها و مقالات علمی، به شما کمک کنیم تا بهترین نسخه از خود را بسازید.

سوالات متداول

آیا استفاده ازشبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث افزایش اضطراب و افسردگی شود؟

بله، پژوهش‌های متعدد نشان داده‌اند که استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث افزایش احساسات منفی مانند اضطراب و افسردگی شود. به‌ویژه در میان جوانان و نوجوانان، این ارتباط به شدت مشهود است. اما با مدیریت زمان استفاده و تمرکز بر جنبه‌های مثبت این پلتفرم‌ها، می‌توان از تاثیرات منفی آن‌ها کاست.

چگونه می‌توان از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر عزت نفس جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر عزت نفس، می‌توانید از روش‌هایی مانند محدود کردن زمان استفاده، دوری از مقایسه خود با دیگران و تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی خود استفاده کنید. همچنین، پیوستن به گروه‌های حمایتی و دنبال کردن حساب‌های الهام‌بخش می‌تواند به تقویت عزت نفس کمک کند.

آیا استفاده متعادل از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت روان داشته باشد؟

بله، استفاده متعادل و هدفمند از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت روان داشته باشد. این پلتفرم‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا با دوستان و خانواده در ارتباط باشید، از گروه‌های حمایتی بهره‌مند شوید و حتی مهارت‌های جدیدی بیاموزید. مهم است که از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری برای ارتقاء کیفیت زندگی استفاده کنید.

چگونه می‌توان از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر خواب جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر خواب، بهتر است حداقل یک ساعت قبل از خواب استفاده از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی را متوقف کنید. همچنین، می‌توانید از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن یا خواندن کتاب پیش از خواب استفاده کنید تا کیفیت خواب خود را بهبود بخشید.