طرحواره نقص/ شرم چه تاثیری بر مشکلات زندگی زناشویی شما دارد؟
هر آنچه درباره طرحواره شرم باید بدانید .
شاید فکر کنید طرحواره (تله زندگی) نقص/شرم بر اثر عیب و نقص واقعی یا معلولیت جسمی در فرد شکل می‌گیرد؛
اما عامل اصلی شکل‌گیری این طرحواره، احساس شرمساری و عدم لیاقتی است که در کودکی و در اثر رفتار والدین و مراقبین اصلی فرد در او ایجاد شده است. کسی که طرحواره نقص/شرم در او فعال است،
برای پذیرش محبت و توجه دیگران احساس لیاقت نمی‌کند.
این موضوع در روابط صمیمانه به ویژه ازدواج، می‌تواند موجب ایجاد مشکلات زیادی شود. 
ریشه‌های تحولی طرحواره نقص/ شرم
- یکی از اعضای خانواده یا نزدیکانتان، اغلب از شما انتقاد و به شدت با شما بدرفتاری می‌کرد.
- از طرف یکی از والدین یا هر دو آنها به شدت طرد می‌شدید یا به شما بی‌توجهی زیادی می‌کردند.
- یکی از اعضای خانواده با شما بدرفتاری جسمی یا جنسی کرده است.
- در خانواده اغلب شما را مقصر می‌دانستند و هر اتفاق بدی را از چشم شما می‌دیده‌اند.
- مدام از طرف والدین یا بزرگترهای نزدیکتان به شما گفته می‌شد که به درد کاری نمی‌خورید و شایسته نیستید.
- اغلب غیرمنصفانه با خواهر و برادرها یا همسالان خود در فامیل مقایسه می‌شدید و ویژگیهای خوب شما دیده نمی‌شد.
- در کودکی به خاطر جدایی والدین یا ترک خانه توسط یکی از آنها، خود را مقصر می‌دانستید و سرزنش می‌کردید.
مشکلاتی در رابطه که ناشی از فعال شدن طرحواره نقص/ شرم است:
- شما و طرف مقابلتان علاقه زیادی به هم ندارید.
- رابطه کوتاه‌مدت و پرشور را به رابطه عمیق و همیشگی ترجیح می‌دهید.
- همزمان با چند نفر در رابطه هستید تا اگر یک نفر شما را ترک کرد، تنها نمانید؛ چون مدام منتظرید که ترک شوید.
- افرادی که شما را تحقیر میکنند به شدت برایتان جذاب می‌شوند.
- شما به رابطه با افرادی تمایل دارید که از نظر هیجانی و جسمی با شما بدرفتاری میکنند.
- اغلب جذب کسانی می‌شوید که علاقه زیادی به شما ندارند و باید برای جلب محبتشان، باج بدهید.
- همواره منتظر کامل‌ترین و بی‌نقص‌ترین فرد برای شروع رابطه هستید.
- از رابطه بسیار صمیمی و نزدیک که ممکن است طرف مقابلتان به نقصهایتان پی‌ببرد، دوری می‌کنید.
- در جمع کسانی که فکر می‌کنید از شما پایین‌تر هستند، بیشتر احساس راحتی می‌کنید.
- کسی را برای رابطه انتخاب می‌کنید که نمی‌تواند در دسترس شما باشد یا برایتان وقت بگذارد.
- رابطه‌ای را می‌پذیرید که طرف مقابل به شما احترام نمی‌گذارد، بی‌توجهی می‌کند و از شما سوءاستفاده می‌کند.
شناسایی افرادی که درگیر طرحواره نقص/شرم هستند، دشوار است؛
زیرا عیب و نقصها اغلب ظاهری نیستند و دیده نمی‌شوند و ازطرفی فرد تلاش می‌کند کسی متوجه این عیبهای درونی نشود.
اکثر این افراد از بروز حس آسیب‌پذیری خودداری میکنند تا دچار حس شرمساری نشوند؛
به همین دلیل از روابط صمیمانه دوری میکنند و احتمال دچار شدن به افسردگی در آنها زیاد است.
برخی از مشکلاتی که در روابط فرد وجود دارند می‌توانند نشانه‌هایی از وجود این طرحواره را آشکار کنند.
نشانه‌های طرحواره نقص/ شرم:
- محبت و احترام طرف مقابلتان را نمی‌پذیرید و برای پذیرش عشق، احساس لیاقت نمی‌کنید.
- افکار و احساسات خود را از همسرتان پنهان می‌کنید و سپس احساس می‌کنید از سوی او درک نمی‌شوید.
- به کوچکترین رفتارهای همسرتان حساس هستید و اغلب احساس حسادت می‌کنید.
- همیشه خود را با دیگران مقایسه می‌کنید، خوبیهای خود را نمی‌بینید و در مقابل دیگران احساس حقارت می‌کنید.
- مدام از همسرتان می‌خواهید بابت علاقه‌اش به شما اطمینان دهد و با اینکه عشقش را به شما نشان می‌دهد، آن را باور نمی‌کنید.
- جلوی دیگران به خودتان بی‌احترامی می‌کنید و با کلمات نامناسبی در مورد خود حرف می‌زنید.
- به دیگران و به ویژه همسرتان اجازه می‌دهید به راحتی به شما توهین کنند.
- به شدت به انتقاد، واکنش نشان می‌دهید و حتی اگر فرد دلسوزی، انتقاد درستی را نسبت به شما مطرح کند، برخورد بدی نشان می‌دهید.
- از فرزندتان اغلب انتقاد می‌کنید. تحقیر کردن او، برای لحظاتی موجب رهایی شما از احساس شرمساری درونی می‌شود؛ گرچه بعد پشیمان می‌شوید و حس بدی پیدا می‌کنید.
- رسیدن به موفقیت در هر کاری به شدت برایتان مهم است؛ اما اگر موفق شوید، خودتان را لایق آن نمی‌دانید.
- در برابر مشکلات زندگی زود ناامید می‌شوید و اغلب خلق افسرده دارید.
- هنگام صحبت در جمع بسیار مضطرب هستید. فکر می‌کنید دیگران مدام شما را زیر نظر دارند و قضاوت میکنند.
مراحل تغییر طرحواره نقص/ شرم
- کودک آسیب دیده درونتان را درک کنید و حرفهایش را بشنوید. مرور خاطرات گذشته برای ریشه‌یابی شکل‌گیری طرحواره ضروری است؛ گرچه فکر کردن به آنها دردناک است.
- فهرستی از شیوه مقابله خود با این طرحواره را (شامل تسلیم، فرار و حمله) بنویسید. ممکن است برای کاهش حس بی‌ارزشی درونی، به سراغ اعتیاد، پرخوری یا فرار از صمیمیت رفته باشید.
- سعی کنید رفتار مقابله‌ای حمله را کم کنید.
- بررسی کنید در چه شرایطی احساس بی‌ارزشی و شرم می‌کنید.
- معیارهایتان را برای انتخاب فرد مناسب برای ازدواج مجددا بررسی کنید.
- نقاط قوت و ضعف خود را هم در زمان کودکی و هم اکنون یادداشت کنید و واقع‌بینانه با آنها مواجه شوید.
- برای تغییر نقاط ضعف فعلی خود که قابل تغییرند، برنامه‌ریزی کنید.
- نامه‌ای به پدر، مادر یا بزرگتری که در گذشته شما را سرزنش می‌کرد، بنویسید و حرفهایتان را به او بزنید. نیازی نیست این نامه به دست او برسد، فقط کافی است هرچه را که سالها در دلتان مانده، ابراز کنید.
- عشق و علاقه نزدیکانتان را بپذیرید و از ایجاد رابطه صمیمانه با آنها استقبال کنید.
- به کسی اجازه ندهید شما را تحقیر یا با شما بدرفتاری کند. شما شایسته احترام هستید.
- نزدیکانتان را تحقیر و سرزنش نکنید و سعی کنید آنها را همان‌طور که هستند، بپذیرید.
اگر در کودکی به شدت در معرض انتقاد و تحقیر والدینتان بودید، احتمالا خشم زیادی را تجربه می‌کنید. بپذیرید که فرایند درمان شما نیاز به زمان بیشتری دارد. حتما از متخصص کمک بگیرید تا طی کردن مسیر تغییر برایتان راحت‌تر شود.
