13 نکته مفید در مطالعه و یادگیری بهتر + فیلم آموزشی روانشناسی
احتمالا آمارهایی را که از سرانه پایین مطالعه در کشور ارائه می‌شود، شنیده‌اید.
همیشه در مدرسه، دانشگاه، رسانه و خانواده بر لزوم مطالعه تاکید می‌شود اما معمولا روش صحیح و کارآمد آن حتی در محیطهای علمی و تحصیلی به افراد آموزش داده نمی‌شود.
مطالعه چه خواندن کتابهای درسی باشد چه غیردرسی، امروزه روشها و تکنیک‌هایی دارد که موجب بالا رفتن راندمان آن می‌شود؛
یعنی مطالعه‌ای که در آن یادگیری بهتر و احتمال فراموش کردن مطالب، کمتر باشد.
در این مقاله دکتر نجفی زادگان برخی از این روشها و تکنیکها را با شما مرور میکند.
تکنیکهای مطالعه
- پیش از شروع مطالعه، هدفتان را مشخص کنید. وقتی قرار است برای مدت طولانی مطالب دشوار را مطالعه کنید؛ برای ادامه نیاز به انگیزه خواهید داشت. مشخص کردن اهداف هنگام خستگی و ناامیدی، کمک میکند بتوانید به مطالعه ادامه دهید.
- مکانی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید باید آرام و راحت باشد. سعی کنید محل مطالعه با محل خوابتان متفاوت باشد تا هنگام قرار گرفتن در آن، با کمک شرطی سازی ذهنتان تمرکز لازم را به راحتی به دست آورید.عوامل حواس پرتی مانند تلفن همراه، تلویزیون و … را از خود دور کنید. فضای مطالعه باید نور کافی و مناسب که ترکیبی از نور سفید و زرد است داشته باشد.
همچنین بهتر است هوای آزاد در محیط جریان داشته باشد تا از خواب آلودگی و کسل شدن شما جلوگیری کند. چه زمانی که پشت میز می‌نشینید و چه زمانی که روی زمین مطالعه می‌کنید سعی کنید صاف بنشینید و هرگز در حالت لم داده یا دراز کشیده مطالعه نکنید.
موارد ساده‌ای مثل پوشیدن لباس راحت ، شاید مهم به نظر نرسند اما از به هم ریختن تمرکز و ایجاد خستگی هنگام مطالعه جلوگیری می‌کنند. - سعی کنید پیش از مطالعه، خوب استراحت کرده ، به اندازه کافی خوابیده باشید. هرگز در حالت خواب آلودگی مطالعه نکنید. پیش از مطالعه غذای کافی و سبک میل کنید . غذای چرب و سنگین موجب خواب‌آلودگی و کاهش سطح یادگیری شما می‌شود. خوردن مواد قندی فراوان لزوما به یادگیری بهتر کمکی نمی‌کند؛ به جای آن تمام گروههای غذایی به ویژه پروتئینها را به مقدار کافی در برنامه غذایی خود بگنجانید.
- مطالعه، فرایندی پویاست. اینکه فقط گوشه‌ای بنشینید و کلمات را از روی کتاب یا جزوه بخوانید، کافی نیست. سعی کنید ابتدا نگاه کلی به سرفصل مطالب بیندازید؛ سپس جزئیات را بخوانید. هیچ مطلبی را بدون اینکه کاملا درک کنید، حفظ نکنید. هنگام مطالعه، یادداشت‌برداری کنید؛ زیر مطالب مهم را خط بکشید و حاشیه‌نویسی کنید. اگر خلاصه‌ای از مطالب را یادداشت کنید می‌توانید شب امتحان که فرصت کمتری دارید برای مرور از آن استفاده کنید. گاهی استفاده از مارکرها و برچسب‌های رنگی کمک میکند مطالعه برایتان لذت‌بخش‌تر شود اما دقت کنید استفاده از آنها موجب از دست رفتن تمرکزتان نشود.
- زمان مطالعه نباید طولانی باشد. بعد از حدود 30 تا 50 دقیقه مطالعه، 10 دقیقه استراحت کنید. هنگام استراحت پشت میز نمانید و همچنین ذهنتان را با تلفن همراه خسته نکنید. کمی قدم بزنید و حرکات کششی انجام دهید. اگر ممکن است در هوای آزاد، چند نفس عمیق بکشید.
- برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه، مثل هر کار دیگری باید آرامش و تمرکز داشته باشید و از استرس دوری کنید. وقتی مطالعه می‌کنید به موضوعات دیگر فکر نکنید. اگر مشکلی تمرکزتان را به هم می‌زند، آن را یادداشت کنید و با خود قرار بگذارید بعد از پایان مطالعه، به آن فکر کنید.
- هر کسی سبک مطالعه منحصر بفرد خود را دارد. برخی از افراد صبح‌ها بهتر مطالب را یاد می‌گیرند و برخی دیگر مطالعه در عصر یا شب را ترجیح می‌دهند. همچنین زمانبندی مطالعه را با برنامه روزانه و کاری خود هماهنگ کنید.
- برای مطالعه، برنامه ریزی داشته باشید و سعی کنید به آن پایبند بمانید. برنامه شما باید منعطف باشد تا اگر اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای آن را به هم ریخت، فرصت جابجایی ساعات مطالعه را داشته باشید. برای برنامه شخصی خود ارزش قائل شوید تا دیگران هم به آن احترام بگذارند. کارهایتان را اولویت‌بندی کنید تا انجام کارهای کم‌اهمیت، موجب کاهش زمان مطالعه شما نشود. برای مطالعه مبحث خاص، ضرب العجل تعیین کنید و حتما در فرصت تعیین شده، آن را تمام کنید. پایبندی به برنامه شخصی، هم زندگیتان را منظم‌تر میکند و هم به عزت‌نفس شما کمک میکند.
- سعی کنید مطالعه شما سطحی و در حد روخوانی نباشد. برای یادگیری بهتر، حواس پنجگانه خود را تا حد ممکن درگیر مطالب کنید. در ذهنتان تصویرسازی کنید. با توجه به موضوع مطالعه، ارتباطی بین محیط اطراف یا تجربیاتتان با مبحثی که خواندید پیدا کنید. اگر امکان آزمایش یا به کارگیری عملی موضوع وجود دارد حتما آن را انجام دهید. از لوازم کمک آموزشی مثل نقشه،فلش کارت، نرم افزار و … استفاده کنید. مطالب را برای خود توضیح دهید. از خود سوال بپرسید و سعی کنید پاسخ مناسب را برای آن بیابید. در مورد آن موضوع، با دیگران صحبت کنید و سعی کنید با زبان ساده برایشان توضیح دهید.
- مطالعه در ساعت خاصی از روز و در مکان معین، موجب شرطی شدن ذهنتان و همچنین شکل‌گیری یک عادت می‌شود. حتی لوازم جانبی و چیدمان محل مطالعه، در این شرطی سازی موثر است. به این ترتیب شما بخشی از فرایند مطالعه را به ناخودآگاهتان واگذار می‌کنید و انجام آن برایتان راحت‌تر می‌شود.
- هر چقدر هم که مطلبی را با دقت خوانده باشید، برای انتقال آن به حافظه بلند‌مدت، مرور و تکرار آن ضروری است. در برنامه مطالعه خود، هم زمانی را برای خواندن مطالب تازه اختصاص دهید و هم مطالب خوانده شده قبلی را مرور کنید. می‌توانید مطالب مهم را روی برچسب یا کاغذهایی بنویسید و به دیوار اتاق، آینه یا حتی کابینت بچسبانید تا در طول روز بارها آنها را مرور کنید.
- مطالعه و یادگیری، امروزه مانند بسیاری از کارهای دیگر، راهکار و تکنیک دارد. شاید در گذشته، افراد مطالب را بارها از رو می‌خواندند یا تکرار می‌کردند تا به حافظه بسپارند؛ اما با روشهای جدید می‌توانید سریع‌تر و باکیفیت‌تر مطالب را یاد بگیرید. باید هر مطلبی را که می‌خوانید در ذهنتان سازماندهی کنید. سعی کنید بین مباحث، ارتباط برقرار کنید تا به یادآوردن یک مطلب موجب یادآوری دیگری شود. از یادیارها مثل نمادها، علامتها، تصاویر و حتی ریتم و شعر برای به یادسپاری کمک بگیرید. شاید نام روش پس ختام (پیش خوانی، سوال، خواندن، تفکر، از حفظ گفتن، مرور) یا درخت حافظه یا روشهای دیگر را شنیده باشید. هر کدام از این روشها یادگیری را برایتان راحت‌تر میکند.
- هر وقت به برنامه مطالعاتی خود پایبند ماندید یا موفق شدید مطالب موردنظر را به خوبی یاد بگیرید، به خود پاداش بدهید.
نکات پایانی
هر وقت احساس خستگی کردید، به هدفتان فکر کنید تا دوباره اشتیاق و انگیزه لازم را پیدا کنید.
با همراه داشتن کتابهای جیبی و صوتی، می‌توانید از زمانهای مرده خود در تاکسی، مترو، مطب پزشک و … استفاده مفیدی کنید. آخر شب، تلفن همراه را خاموش کنید و چند صفحه کتاب بخوانید.
از کودکی به ما یاد داده‌اند که کتاب، یار مهربان است .
لذت همنشینی با این دوست خوب و مهربان را تجربه کنید و با هدیه دادن کتاب، دیگران را هم در این لذت سهیم کنید.
