چطور مهارت مدیریت مالی را کسب کنیم و به فرزندانمان هم یاد بدهیم؟
آنچه در این پست میخوانید
چطور مهارت مدیریت مالی را کسب کنیم و به فرزندانمان هم یاد بدهیم؟
در دنیایی زندگی می‌کنیم که داشتن مهارت مدیریت مالی برای کسب رفاه و تامین زندگی اهمیت زیادی دارد. برای اینکه بتوانیم پولمان را به درستی مدیریت کنیم، فارغ از اینکه شغل یا رشته تحصیلیمان چه باشد، باید آموزش ببینیم و با سطح پایه مدیریت پول آشنا شویم.
اصطلاحات ضروری که قبل از کسب مهارت مدیریت مالی باید بدانیم:
- درآمد: منبعی که ازطریق آن، پول وارد زندگی ما میشود. این منبع می‌تواند حقوق ثابت، پاداش و پورسانت، سود سهام باشد.
- هزینه: پول نقد یا اعتباری که صرف خرید و تهیه خدمات و مایحتاج زندگیمان اعم از ضروری و غیرضروری می‌کنیم. مثل: هزینه غذا و پوشاک، اجاره منزل، قسط وام.
- پس‌انداز: پول اضافی که برای آینده کنار می‌گذاریم. مثل قلک بچه‌ها، حساب بانکی
- سرمایه‌گذاری: خرید دارایی‌هایی که توقع داریم با گذشت زمان ارزش آنها بیشتر شود و پول بیشتری به ما برگردد. این کار ممکن است با ریسک همراه باشد. مثل: خرید ملک مازاد، خرید سهام یا اوراق قرضه.
- منبع حمایتی: منابعی که خدماتشان را پیش‌خرید می‌کنیم تا در روزهای حساس یا بحرانهای زندگی به دادمان برسند. مثل: بیمه عمر.
چطور براساس هیجانات، پول خرج می‌کنیم؟
بااینکه سعی می‌کنیم درباره پول منطقی فکر و برنامه‌ریزی کنیم ولی اکثر ما بخش زیادی از درآمد و پولمان را تحت‌تاثیر هیجان و احساسات خرج می‌کنیم. عوامل زیادی باعث می‌شوند بعد از هزینه کردن، پشیمان یا مضطرب شویم.
برخی از رفتارهای ما در خرج پول، براساس خاطرات کودکی و تجربه خانوادگی ماست و ناخودآگاه ما نقش بیشتری نسبت به خودآگاه ما دارد. پیش از اینکه مهارت مدیریت مالی را یاد بگیریم، خوب است نسبت به این رفتارها هشیار شویم:
احساسات مرتبط با پول
- از پول متنفریم یا فکر می‌کنیم افراد پولدار، آدمهای بد و کلاهبرداری هستند.
- نسبت به افراد پولدار حسادت می‌کنیم یا مدام زندگی خودمان را با آنها مقایسه می‌کنیم.
- عزت‌نفسمان را با سطح درآمد و ثروتمان مرتبط می‌کنیم و دربرابر افراد پولدارتر احساس حقارت می‌کنیم.
- به کسب پول اعتیاد پیدا می‌کنیم یا برای به‌دست آوردن آن، از خط‌قرمزها عبور می‌کنیم.
- بدون داشتن مهارت مدیریت مالی و بدون برنامه پولهایمان را خرج می‌کنیم یا تصمیمات هیجانی می‌گیریم.
- بعد از خرج کردن پول، احساس گناه می‌کنیم.
- باور داریم پول درآوردن کار بسیار سختی است و اگر والدین پولداری نداشتیم، هرگز نمی‌توانیم پولدار شویم.
- همیشه نگران هستیم مبادا بی‌پول بمانیم یا پولمان را از دست بدهیم؛ به همین دلیل حتی به نیازهای اساسی خودمان و خانواده‌مان رسیدگی نمی‌کنیم.
رفتارهای هیجانی مرتبط با پول
- تفاوت بین نیاز و خواسته را نمی‌دانیم. وقتی وارد یک فروشگاه بزرگ و زیبا می‌شویم، شروغ به خرید اجناس مختلف می‌کنیم بدون اینکه به کاربرد آنها توجه کنیم. وقتی به خانه برمی‌گردیم متوجه می‌شویم چیزهای زیادی خریدیم که اصلا به‌دردمان نمی‌خورد یا کیفیت مناسبی ندارد.
- هنگام افسردگی و اضطراب به جای ریشه‌یابی و حل مشکل، شروع به پاساژگردی و خریدتراپی می‌کنیم. در این شرایط به احتمال زیاد خریدهای اشتباه و غیرضروری زیادی انجام می‌دهیم.
- برای شرایط مالی فعلی‌مان، پدرومادر یا همسرمان را مدام سرزنش می‌کنیم.
- از ترس از دست دادن پولمان هرگز وارد هیچ فعالیت اقتصادی یا سرمایه‌گذاری هوشمند و منطقی نمی‌شویم. برای کسب مهارت مدیریت مالی اقدام نمی‌کنیم.
- برای سرمایه‌گذاری، دنباله‌رو دیگران هستیم و سعی نمی‌کنیم خودمان آگاهی لازم را کسب کنیم. مثلا اگر دوستان یا اقواممان در بورس سرمایه‌گذاری کنند، ما هم به سراغ بورس می‌رویم بدون اینکه اطلاعاتی درباره آن داشته باشیم. هروقت همه سکه می‌خرند، ما هم می‌خریم. هروقت همه می‌فروشند، ما هم می‌فروشیم.
راهکارهایی برای کسب مهارت مدیریت مالی
- بپذیریم که مدیریت مالی هم جزو مواردی است که باید برای آن آموزش ببینیم و آگاهی کسب کنیم.
- برای هزینه‌های ماهانه و سالانه، برنامه مکتوب داشته باشیم. میزان درآمد ماهانه خودمان را یادداشت کنیم. سپس سهم هزینه‌های ضروری را مشخص کنیم. ببینیم از کدام خرجهای غیرضروری میتوانیم کم کنیم تا به سمت پس‌انداز کردن برویم.
- هرگز بدون لیست خرید، وارد فروشگاههای بزرگ و به‌ویژه سوپرمارکتها نشویم.
- دنبال کردن آنلاین‌شاپها معمولا باعث میشود خریدهای هیجانی انجام دهیم.
- درباره مسائل مالی با هم صحبت کنیم و برای تصمیم‌گیریهای مهم مشورت کنیم.
- اهداف مالی واقع‌بینانه و منطقی داشته باشیم.
- قبل از وارد شدن به حیطه‌ای که تخصصی در آن نداریم مثل بورس یا بازار ارز و املاک، حتما با فرد متخصص و دلسوز مشورت کنیم.
- اگر قرار است سرمایه‌گذاری همراه با ریسک منطقی انجام دهیم، همه پول و دارایی‌مان را وارد آن نکنیم. همیشه درصدی ریسک برای هر سرمایه‌گذاری درنظر بگیریم.
- حساب مجزایی برای پس‌انداز کردن داشته باشیم و سعی کنیم تاجایی‌که ممکن است از آن حساب، پولی برنداریم.
- به روشهای جدید کسب درآمد فکر کنیم. ایده‌ها را یادداشت کنیم. به راهی برای داشتن شغل دوم یا منبع درآمد بالاتر فکر کنیم.
- اگر دچار اهمالکاری یا تنبلی هستیم، برای برطرف کردن آن تلاش کنیم.
- درست است که باید خرجهای غیرضروری را حذف کنیم؛ اما این به معنی حذف تفریحات خانوادگی و سفر نیست. با کمی برنامه‌ریزی میتوانیم تفریحات کم‌هزینه‌ای در کنار خانواده داشته باشیم و لذت ببریم.
- اهداف و برنامه‌های مالی را مرتب بازنگری و به‌روز کنیم.
- باورهایمان را درباره کسب پول و ثروت بازنگری کنیم؛ شاید بسیاری از آنها اشتباه باشند.
آموزش مهارت مدیریت مالی به کودکان و نوجوانان
مهارت مدیریت مالی در کودکان
- از حدود سه سالگی مفهوم پول و کارکرد آن را به زبان ساده به کودک یاد دهید. می‌توانید این کار را هنگام بازی کردن به او آموزش دهید.
- برای آموزش در سنین پایین، از سکه و اسکناس واقعی استفاده کنید. وقتی کودک بزرگتر شد و تفکر انتزاعی در او شکل گرفت می‌توانید درباره کارتهای اعتباری و سود بانکی هم با او حرف بزنید.
- وقتی کودک شمردن را یاد گرفت می‌توانید درباره ارزش هر اسکناس و تبدیل آنها به هم به او اطلاعات بدهید.
- به کودک پول توجیبی بدهید. برایش یک قلک تهیه کنید تا پولهایش را در آن جمع کند. به او کمک کنید پولش را پس‌انداز کند و سپس با آن، چیزی را که دوست دارد بخرد تا ارزش و لذت پس‌انداز کردن را هم تجربه کند. این موضوع همچنین به او یاد می‌دهد برای تهیه بعضی چیزها باید صبر کند تا پول کافی داشته باشد.
- اگر کودک پولی جمع کرد، برای خرج کردن به او حق انتخاب بدهید. بگذارید تصمیم بگیرد از بین چیزهایی که دوست دارد، کدامیک را می‌خواهد بخرد. به این ترتیب او مهارت تصمیم‌گیری و اولویت‌بندی را هم یاد می‌‌گیرد.
- درباره مشکلات جدی مالی جلوی کودک حرف نزنید تا نگران نشود. اما لازم است ارزش و اهمیت پول را درک کند. به او توضیح دهید که والدین برای به دست آوردن این پول زحمت می‌کشند و باید آن را در جای درستی هزینه کرد.
- اگر خودتان هدیه‌ای برای کسی می‌خرید یا کار خیری انجام می‌دهید، اجازه دهید او هم شاهد بخشندگی شما باشد. اگر دوست داشت کمکش کنید برای دوستش هدیه بخرد و لذت بخشش و خوشحال کردن دیگران را هم تجربه کند.
مهارت مدیریت مالی در نوجوانان
- در سن نوجوانی می‌توانید تفاوت نیاز واقعی و خواسته هیجانی را برای او توضیح دهید تا بتواند برای پولهایش بهتر تصمیم بگیرد.
- اگر فرزندتان کودک است احتمالا دلیل تفاوت سطح زندگی شما با دوستانش را به خوبی متوجه نمی‌شود؛ اما برای نوجوان می‌توانید به‌خوبی این موضوع را توضیح دهید.
- پول توجیبی فرزندتان را متناسب با سن و نیازهای واقعی او تعیین کنید.
- به نوجوانتان یاد دهید برای خودش اهداف مالی بلندمدتی داشته باشد. در این سن او می‌تواند برای رسیدن به چیزی که می‌خواهد، زمان بیشتری را صبر کند.
