راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان
راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان
اعتماد به نفس در نوجوانان تاثیر زیادی در شکل‌گیری شخصیت و موفقیتهای آینده آنها دارد. نقش والدین، مدرسه و دوستان در این زمینه بسیار زیاد است. اعتماد به نفس موجب می‌شود نوجوان تواناییها و استعدادهای خودش را ببیند و باور کند و ارزیابی درستی از خودش داشته باشد.
چرا افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان مهم است؟
نوجوانی دوران حساسی است که زیربنای شخصیت بزرگسالی فرد در آن شکل می‌گیرد. مهارتها و توانمندیهایی که نوجوان در این دوران کسب می‌کند، بر موفقیتهای او در آینده تاثیر خواهند گذاشت.
بسیاری از تصمیمهای مهم زندگی مثل انتخاب رشته تحصیلی در نوجوانی گرفته می‌شوند. هر چقدر نوجوان اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد، بهتر تصمیم می‌گیرد؛ چالشها و استرسها را بهتر مدیریت می‌کند و روابط دوستانه سالمتری را هم خواهد داشت.
علت اعتماد به نفس پایین در نوجوانان چیست؟
اعتماد به نفس در نوجوانان تحت تاثیر عوامل بیرونی مثل رفتار بزرگترها و اتفاقاتی که در مدرسه و جامعه می‌افتد، قرار دارد. به بعضی از این عوامل اشاره می‌کنیم:
تاثیر رفتار والدین یا معلمها
پدر و مادرها و معلمها تمام تلاششان در راستای موفقیت نوجوان است. آنها از تمام امکانات برای رشد بهتر نوجوان استفاده می‌کنند؛ اما گاهی ناخواسته با حرفها و بازخورهایشان، تاثیر منفی روی اعتماد به نفس نوجوان می‌گذارند.
آنها به‌خاطر اینکه نوجوان پیشرفت کند، نقطه ضعفهایش را به او گوشزد می‌کنند. اگر این مساله همراه با انتقاد تند، سرزنش، سخت‌گیری زیاد و تخریب عزت نفس نوجوان باشد، او را مایوس می‌کند. ممکن است والدین انتظاراتی بیشتر از توانایی نوجوان داشته باشند که فشار روانی زیادی را به او وارد می‌کند.
نوجوان احساس می‌کند هر چقدر تلاش می‌کند، فایده‌ای ندارد و نمی‌تواند به اندازه کافی موفق و خوب باشد. حتی ممکن است محبت، حمایت و تاییدی را که نیاز دارد از والدین و معلم دریافت نکند.
تاثیر محیط مدرسه و جمع دوستان
عملکرد ضعیف نوجوان در مدرسه، تمسخر او توسط دوستان و محیط پراز اضطراب مدرسه از عوامل مهم کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان هستند.
تصویر ذهنی نوجوان از خودش
نوجوانی و بلوغ همراه با تغییرات شدید و سریع جسمی است. اغلب نوجوانان در این دوران از ظاهرشان راضی نیستند و مدام خود را با همسالان مقایسه می‌کنند. ممکن است فکر کنند بسیار بلندتر یا کوتاهتر از دوستانشان هستند؛ یا به‌خاطر جوشهای روی صورتشان، همه به آنها نگاه می‌کنند. شاید تمایل به رژیمهای سخت برای کاهش یا افزایش وزن داشته باشند.
رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با نشان دادن تصویر ایده‌آلی از سلبریتی‌ها، این تصور را در نوجوان ایجاد می‌کند که ظاهر خوبی ندارد و باید به عملهای زیبایی فکر کند.
گاهی بازخوردهای اطرافیان مثل اقوام و دوستان که در قالب شوخی بیان می‌شود، اعتماد به نفس در نوجوانان را بسیار کاهش می‌دهد.
کمال‌گرایی در نوجوان
بعضی از نوجوانان در خانواده‌های کمال‌گرا و سخت‌گیر بزرگ می‌شوند. آنها دستاوردهای خودشان را خوب و کافی نمی‌دانند. خودشان را به‌خاطر شکستهایشان سرزنش می‌کنند و بیشتر از توان و استعدادشان از خود توقع دارند. همین موضوع باعث کاهش اعتماد به نفسشان می‌شود.
اتفاقات تنش‌زای زندگی
بعضی از نوجوانان تجربه‌هایی مثل سوءاستفاده جنسی، بیماری شدید جسمی یا معلولیت داشته‌اند. ممکن است دچار اضطراب یا افسردگی باشند.
مشکلات شدید خانوادگی مثل جدایی والدین، تنبیه سخت بدنی یا هر اتفاقی که منجر به آسیب شدید روانی شود، می‌تواند اعتماد به نفس در نوجوانان را تحت تاثیر قرار دهد.
نشانه‌های پایین بودن اعتماد به نفس در نوجوانان چیست؟
اعتماد به نفس پایین روی افکار و رفتار نوجوان موثر است.
- از مواجه شدن با چالشها و اتفاقهای جدید زندگی می‌ترسند و فرصتها را به‌راحتی از دست می‌دهند.
- هرگز وارد رقابت با دوستانشان نمی‌شوند؛ چون خودشان را از پیش بازنده می‌دانند.
- برقراری ارتباط با دوستان جدید برایشان سخت است و فکر می‌کنند کسی تمایل ندارد با آنها دوست باشد.
- مسئولیت اشتباهات خود را نمی‌پذیرند و همیشه از عملکرد اطرافیان به‌ویژه والدین و معلمان ناراضی هستند.
- توانمندیهایشان را ابراز نمی‌کنند و برای انجام کاری داوطلب نمی‌شوند.
- زود ناامید می‌شوند و از شکست خوردن می‌ترسند.
- همیشه خود را با دیگران مقایسه می‌کنند.
- انگیزه زیادی برای کسب موفقیت ندارند.
- بازخوردهای خوب دیگران را نمی‌پذیرند و فکر می‌کنند دیگران قصد مسخره کردن آنها را دارند.
- سبک زندگی سالمی ندارند و به سلامتی خود اهمیت نمی‌دهند.
- نمی‌توانند زمانشان را مدیریت کنند و مدام وقت تلف می‌کنند.
- دچار افت تحصیلی می‌شوند یا ترک تحصیل می‌کنند.
- روابط نامناسب با جنس مخالف را آغاز می‌کنند و شکستهای متعدد عاطفی را تجربه می‌کنند.
- به سوءمصرف مواد مخدر و بزهکاری روی می‌آورند.
چند راهکار برای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان
- با نوجوانان مثل کودکان رفتار نکنید. به آنها احترام بگذارید و به حرفها و دغدغه‌هایشان گوش کنید. احساسات و نگرانیهای او را به رسمیت بشناسید.
- نقاط قوت و دستاوردهای نوجوان را ببینید و او را تشویق کنید.
- هرگز او را با کسی مقایسه نکنید. نوجوان را همان‌طور که هست بپذیرید تا او هم یاد بگیرد خودش را با دیگران مقایسه نکند.
- اگر در انجام کاری شکست خورد، تلاشهایش را ارزش‌گذاری کنید. او را حمایت کنید تا در چالشهای بیشتری مشارکت کند.
- محبت خود را به او ابراز کنید و اجازه دهید بداند به او افتخار می‌کنید.
- اگر می‌خواهید نکته‌ای را به او تذکر دهید یا از او انتقاد کنید، این کار را در جمع و با لحن تند انجام ندهید.
- خط قرمزها و ارزشها را به او آموزش دهید؛ سپس به نوجوان فرصت انتخاب و تصمیم‌گیری دهید. بگذارید مسئولیت انتخابها و کارهایش را بپذیرد.
- نظارت بر روابط دوستانه او در این سن بسیار مهم است؛ اما به یاد داشته باشید که اگر سخت‌گیری و کنترلگری کنید، نوجوان با شما لجاجت می‌کند. دوستیها و روابط مناسب او را تایید کنید و درمورد روابط نادرست، به‌صورت غیرمستقیم به او آموزش دهید.
- نوجوانان تمایل زیادی به وقت‌گذراندن با هم‌سالانشان دارند. زمینه شرکت کردن در کارهای گروهی با دوستانش را فراهم کنید.
- برای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان آنها را تشویق کنید مهارتهای جدید یاد بگیرند و استعدادهایشان را شکوفا کنند. هر چقدر توانمندی بیشتری داشته باشند، دستاوردهای بیشتری هم کسب می‌کنند.
- مهارتهای حل مساله، برنامه‌ریزی و مدیریت زمان در کسب موفقیت بسیار مهم هستند. این مهارتها را به نوجوان آموزش دهید و خودتان الگوی او باشید.
- درمورد رسانه‌هایی که استفاده می‌کند، اطلاعات بیشتری به دست آورید و درباره نکات مثبت و منفی آنها با نوجوانتان صحبت کنید.
- اگر همچنان نشانه‌های پایین بودن اعتماد به نفس در نوجوانان را مشاهده می‌کنید، با مشاور و روانشناس صحبت کنید. نوجوانی دوره مهمی است و برخورد با نوجوان جزئیات زیاد و مهمی دارد.
مقالات مرتبط:
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس چیست؟
5 نشانه وسواس فکری در نوجوانان که باید جدی بگیرید + درمان
