اختلال اضطراب فراگیر چیست؟ نکاتی درباره علائم و روشهای درمان آن
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟ نکاتی درباره علائم و روشهای درمان آن
اختلال اضطراب فراگیر یا (Generalized Anxiety Disorder) یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که هم با بسیاری از مشکلات روانی دیگر همزمانی دارد و هم ریشه برخی از مشکلات جسمی است.
اکثر افراد در طول دوران زندگی خود به دلایل مختلف، اضطراب را با شدتهای متفاوت تجربه می‌کنند؛ اما اختلال اضطراب فراگیر وجه تمایزی با سایر انواع اضطراب دارد.
افراد مبتلا به این اختلال، اضطراب شدیدی را به صورت مداوم تجربه می‌کنند؛ درواقع فراگیر بودن یکی از ویژگیهای مهم این اختلال است. شدت اضطراب آنها در بسیاری از موقعیتها، کاملا نامتناسب با شرایط است؛ به‌قدری‌که عملکرد طبیعی‌شان را مختل می‌کند.
در برخی از مواقع، این اضطراب نیاز به عامل راه‌انداز ندارد و در موقعیتهای معمول و روزمره وجود دارد. رویداد مورد انتظار فرد از نگاه اطرافیان، غیرمحتمل و نامعقول است.
ملاکهای تشخیصی برای اختلال اضطراب فراگیر
- اضطراب بیش از حد درباره چند واقعه مثل تحصیل، کار، درآمد و مسائل مالی، روابط با افراد مهم زندگی و غیره که حداقل شش ماه ادامه داشته باشد.
- کنترل این نگرانی برای فرد سخت باشد.
- این اضطراب یا نشانه‌های جسمی که ایجاد کرده است، عملکرد طبیعی فرد را دچار اختلال کرده باشد.
- اضطراب ناشی از عوارض دارو یا مواد مخدر یا یک بیماری زمینه‌ای مثل پرکاری تیروئید نباشد.
- حداقل سه نشانه از این نشانه‌ها در فرد وجود داشته باشند: بی‌قراری، خستگی شدید، مشکل تمرکز، تحریک‌پذیری، تنش عضلانی و اختلال خواب.
- علائم فرد با اختلال روانی دیگری مثل پانیک، وسواس فکری عملی یا موارد دیگر، بهتر توجیه نمی‌شود.
زنان تقریبا دو برابر مردان به این اختلال دچار می‌شوند.
نشانه‌های جسمی حاصل از اختلال اضطراب فراگیر چه هستند؟
اضطراب مداوم و شدید روی تمام ارگانهای بدن تاثیر می‌گذارد و کارکرد آنها را دچار مشکل می‌کند. ممکن است فرد همیشه سردرد یا لرزش دست و بدن داشته باشد. احساس تهوع، عرق کردن شدید، گرفتگی عضلات، تکرر ادرار، تپش قلب، سوزن سوزن شدن نوک انگشتان و پرخوابی یا کم‌خوابی از نشانه‌های جسمی دیگری هستند که احتمالا همراه با اضطراب ظاهر می‌شوند.
چه عواملی موجب اختلال اضطراب فراگیر می‌شوند؟
تاثیر مولفه زیستی در این اختلال تایید شده است و اکثر افرادی که مستعد ابتلا هستند، سبک شخصیت روان رنجور را از خانواده به ارث برده‌اند.
گاهی ساختار شیمیایی مغز و عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی یا تغییرات شدید هورمونی در ایجاد این اختلال نقش دارند.
برخی از افراد مبتلا، زندگی پر از استرس و فشارهای روحی متعدد را تجربه کرده‌اند؛ مثل مرگ عزیزان، حوادث مختلف، جدایی، ورشکستگی، اختلافات خانوادگی و اعتیاد.
اختلال GAD با چه اختلالات دیگر همزمانی دارد؟
اختلال اضطراب فراگیر اختلالی است که در بسیاری از مواقع در کنار اختلالات دیگر مثل انواع فوبیا، پانیک، افسردگی، سلوک و اعتیاد به مواد مخدر و الکل، قابل شناسایی است.
روشهای درمان اختلال اضطراب فراگیر
برای تشخیص این اختلال، روانشناس یا روانپزشک با انجام مصاحبه بالینی به شدت و مدت بروز نشانه‌ها پی می‌برند و براساس وضعیت فرد، اقدام به درمان او می‌کنند.
ممکن است روانپزشک دارودرمانی را در کنار روان‌درمانی تجویز کند. داروهایی مثل بنزودیازپین‌ها در درمان اختلالات اضطرابی کاربرد گسترده‌ای دارند.
بسیاری از داروها روی انتقال دهنده‌های عصبی و نحوه عملکرد آنها تاثیر می‌گذارند. بعضی از داروها عوارضی مانند خواب‌آلودگی، افزایش وزن یا اختلال تمرکز یا حافظه ایجاد می‌کنند؛ به همین دلیل مداخلات دارویی معمولا کوتاه‌مدت هستند و فقط در ماههای اولیه درمان، برای کاهش علائم فرد و بهبود عملکرد او باید مصرف شوند.
درمان موثر و طولانی‌مدت اختلال اضطراب فراگیر، روان‌درمانی است. روانشناس با توجه به شدت نشانه‌ها راهبردهای درمانی متفاوتی را انتخاب می‌کند.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی-رفتاری یکی از راهبردهای درمانی معمول برای اختلال اضطراب فراگیر است. فردی که دچار این اختلال شده است، تفسیر نادرستی از اتفاقات دارد. تفکرات او واقع گرایانه نیستند و همین موضوع باعث می‌شود نگرانی او تناسبی با رویدادهای پیرامونش نداشته باشد.
روانشناس به او کمک می‌کند تا افکار منفی خود را بازنگری کند و احتمال وقوع هر کدام از آنها را بسنجد. برای مدیریت اضطراب، فرد باید بتواند چرخه افکار منفی را قطع کند.
کسب مهارتهای مقابله با موقعیتهای نگران‌کننده
مشاور شما را راهنمایی می‌کند تا با موقعیتهایی که مضطربتان می‌کنند، مواجه شوید. بسیاری از مشکلات به سادگی حل می‌شوند. در موارد دیگر هم وقتی از موقعیت فرار نکنید، متوجه می‌شوید افکار منفی شما لزوما درست نیستند و می‌توانید بسیاری از اتفاقات را مدیریت کنید.
عدم درمان اختلال GAD چه نتایجی را به همراه دارد؟
اختلال اضطراب فراگیر، زندگی و عملکرد فرد را به صورت وسیعی تحت تاثیر قرار می دهد و او را با مشکلات جدی در زمینه روابط بین فردی، فعالیتهای اجتماعی و شغلی و ادامه تحصیل مواجه می‌کند. همانطور که گفتیم سلامتی جسمی او را هم به خطر می اندازد.
ممکن است فرد دچار افسردگی شود، از حضور در جمع کناره‌گیری کند و حتی به فکر خودکشی بیفتد.
بنابراین درمان این اختلال هرچه زودتر شروع شود و ادامه پیدا کند، کیفیت زندگی فرد را بالا می‌برد. اطرافیان باید در طول مراحل درمانی در کنار او باشند و برای بازگشت به زندگی طبیعی به او کمک کنند.
برای کنترل نشانه‌های اختلال اضطراب فراگیر و پیشگیری از آن چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
- سبک زندگی سالم، نقش زیادی در سلامت روان افراد دارد و تاثیر این موضوع در انواع اختلالات اضطرابی در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است.
- سعی کنید ورزش را در برنامه روزانه زندگی خود بگنجانید. پیاده‌روی، نرمش سبک و یوگا به آرامش شما کمک می‌کند و حتی انتقال‌دهنده‌های عصبی را هم متعادل می‌کند.
- وقتی احساس اضطراب می‌کنید، تنفس عمیق را فراموش نکنید. در جای آرامی دراز بکشید و تنفس شکمی را تمرین کنید.
- در رژیم غذایی خود از سبزیها و میوه‌های تازه استفاده کنید. رژیم غذایی سالم و حاوی مقدار کافی ویتامین و مواد معدنی به سلامتی جسمی و روانی شما کمک می‌کند.
- برنامه خواب منظمی داشته باشید و سعی کنید شبها به موقع بخوابید.
- کافئین زیاد، تحریک‌پذیری شما را بیشتر می‌کند؛ پس سعی کنید مصرف قهوه، چای و شکلات را محدود کنید.
- روابط سالم و صمیمانه به شما احساس حمایت شدن می‌دهد.
- مصرف الکل و مواد مخدر را از زندگی خود حذف کنید.
- مشکلات کوچک خود را در مراحل اولیه حل کنید و اجازه ندهید درگیر مشکلات متعدد و حل‌نشده شوید.
- افکار منفی خود را مدیریت کنید.
- برای درمان حتما به متخصص مراجعه کنید.
