اختلال اضطراب فراگیر چیست؟ نکاتی درباره علائم و روشهای درمان آن

اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

اختلال اضطراب فراگیر یا (Generalized Anxiety Disorder) (GAD) یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که هم با بسیاری از مشکلات روانی دیگر همزمانی دارد و هم ریشه برخی از مشکلات جسمی است.

اکثر افراد در طول دوران زندگی خود به دلایل مختلف، اضطراب را با شدتهای متفاوت تجربه می‌کنند؛

اما اختلال اضطراب فراگیر وجه تمایزی با سایر انواع اضطراب دارد.

افراد مبتلا به این اختلال، اضطراب شدیدی را به صورت مداوم تجربه می‌کنند؛

درواقع فراگیر بودن یکی از ویژگیهای مهم این اختلال است. شدت اضطراب آنها در بسیاری از موقعیتها، کاملا نامتناسب با شرایط است؛

به‌قدری‌که عملکرد طبیعی‌شان را مختل می‌کند.

در برخی از مواقع، این اضطراب نیاز به عامل راه‌انداز ندارد و در موقعیتهای معمول و روزمره وجود دارد. رویداد مورد انتظار فرد از نگاه اطرافیان، غیرمحتمل و نامعقول است.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر نگرانی های آشفته کننده و مداوم به طور روزانه دارند.

هم چنین آنها علائم فیزیکی مانند بیقراری، تنگی نفس، تپش قلب، درد عضلانی، تعریق و بیخوابی دارند.

اغلب افراد مبتلا به اختلال اضطرابی دیگری دارند؛

برای مثال، اکثر افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی و نگرانی درباره این که سایر افراد آنها را مضطرب بدانند دارند.

در صورت عدم درمان، اغلب منجر به اختلال افسردگی می‌شود.

همچنین مقاله ای که به صورت جامع اختلال افسردگی را شرح داده ام، آزمون خودسنجی افسردگی وجود دارد که میزان افسردگی شما را می‌سنجد.

ملاکهای تشخیصی برای اختلال اضطراب فراگیر

• اضطراب بیش از حد درباره چند واقعه مثل تحصیل، کار، درآمد و مسائل مالی، روابط با افراد مهم زندگی و غیره که حداقل شش ماه ادامه داشته باشد.
• کنترل این نگرانی برای فرد سخت باشد.
• این اضطراب یا نشانه‌های جسمی که ایجاد کرده است، عملکرد طبیعی فرد را دچار اختلال کرده باشد.
• اضطراب ناشی از عوارض دارو یا مواد مخدر یا یک بیماری زمینه‌ای مثل پرکاری تیروئید نباشد.
• حداقل سه نشانه از این نشانه‌ها در فرد وجود داشته باشند: بی‌قراری، خستگی شدید، مشکل تمرکز، تحریک‌پذیری، تنش عضلانی و اختلال خواب.
• علائم فرد با اختلال روانی دیگری مثل پانیک، وسواس فکری عملی یا موارد دیگر، بهتر توجیه نمی‌شود.

زنان تقریبا دو برابر مردان به این اختلال دچار می‌شوند.

نشانه‌های جسمی حاصل از اختلال اضطراب فراگیر چه هستند؟

اضطراب مداوم و شدید روی تمام ارگانهای بدن تاثیر می‌گذارد و کارکرد آنها را دچار مشکل می‌کند. ممکن است فرد همیشه سردرد یا لرزش دست و بدن داشته باشد. احساس تهوع، عرق کردن شدید، گرفتگی عضلات، تکرر ادرار، تپش قلب، سوزن سوزن شدن نوک انگشتان و پرخوابی یا کم‌خوابی از نشانه‌های جسمی دیگری هستند که احتمالا همراه با اضطراب ظاهر می‌شوند.

چه عواملی موجب اختلال اضطراب فراگیر می‌شوند؟

تاثیر مولفه زیستی در این اختلال تایید شده است و اکثر افرادی که مستعد ابتلا هستند، سبک شخصیت روان رنجور را از خانواده به ارث برده‌اند.

گاهی ساختار شیمیایی مغز و عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی یا تغییرات شدید هورمونی در ایجاد این اختلال نقش دارند.

برخی از افراد مبتلا، زندگی پر از استرس و فشارهای روحی متعدد را تجربه کرده‌اند؛ مثل مرگ عزیزان، حوادث مختلف، جدایی، ورشکستگی، اختلافات خانوادگی و اعتیاد.

عوامل بسیاری وجود دارد که ممکن است منجر به اضطراب فراگیر (GAD) شود بین ۳۰ تا۵۰ درصد علت ممکن است ژنتیک باشد،

اما تجارب اولیه کودکی (مانند از دست دادن والدین، طلاق یا جدایی والدین، بیش محافظتی والدین، یا اظهارات والدین که جهان مکان خطرناکی است)،

عوامل استرس زای اخیر در زندگی، انتظارات غیر واقعی درباره خود و دیگران، مشکلات ارتباطی، مصرف الکل یا کافئین، مهارت های مقابله ای ضعیف، و سایر عوامل همگی برای تجربه اضطراب نقش دارند.

مطالعات نشان میدهد که سطح اضطراب در جمعیت عمومی طی ۳۰ ساله اخیر افزایش یافته است که شاید به علت کاهش ارتباط اجتماعی و انتظارات غیر واقعی درباره زندگی، تمرکز زیاد بر اخبار بد در رسانه ها و عوامل فرهنگی و اجتماعی باشد.

اختلال GAD با چه اختلالات دیگر همزمانی دارد؟

اختلال اضطراب فراگیر اختلالی است که در بسیاری از مواقع در کنار اختلالات دیگر مثل انواع فوبیا، پانیک، افسردگی، سلوک و اعتیاد به مواد مخدر و الکل، قابل شناسایی است.

فکر میکنید اختلال اضطراب فراگیر چه تأثیری در شما دارد؟

اشخاص مضطرب با جریانی از افکار منفی به ستوه آمده اند که اضطرابشان را افزایش میدهد.

“مردم متوجه می شوند من مضطریم، آنها کمتر به من فکر می کنند.

من تنها فرد با این مشکل هستم من نمی توانم عدم تأیید شدن را تحمل کنم وحشتناک است که این اتفاق افتد.”

بسیاری از افراد مبتلا به جریان بی پایانی از نگرانی‌ها دارند که با

“چه میشود اگر ؟”

آغاز میشود.

افکار نمونه از این نوع “چه می شود اگر کنترل از دست دهم دیوانه شوم؟” می‌باشد.

هم چنین آنها درباره نگران شدن نگران هستند.

برای مثال، باید از شر این اضطراب فورا رها شوم (وسواس، رفتار و غیره ).

من دارم شکست میخورم نگرانی ام خارج از کنترل است و دیوانه خواهم شد.

مـن نبايــد هرگز نگران باشم.

اغلب افراد نگران مزمن باورها و احساسات مختلط درباره نگرانی شان دارند.

از طرف دیگر، آنها باور دارنـد کـه نگرانی شان آنها را آماده میکند و از آنها محافظت میکند اما از طرف دیگر آنها باور دارند که نگرانی شان آنها را بیمار می سازد و این که آنها نیاز دارند کاملاً نگرانی را متوقف سازند.

هم چنین اغلب افراد نگران عدم قطعیت را تحمل نمی کنند و اغلب معتقدند که اگر آنها درباره چیزی مطمئن نیستند پس اتفاق بدی رخ می دهد افرادی که مضطرب هستند گرایش به پیش بینی بدترین دارند

و انتظار دارند که نتوانند با استرس برخورد کنند و در پی قطعیت هستند.

اگر شما فرد نگرانی هستید ممکن است به سختی در لحظه حال زندگی کنید و از زندگی تان لذت ببرید.

شما دائما در جستجوی پاسخهایی هستید که ممکن است هرگز دریافت نکنید.

چگونه شخصیت بر اختلال اضطراب فراگیر تأثیر می‌گذارد؟

افراد مبتلا به GAD درباره چیزهایی که به نگرانی هایشان مرتبط هستند، مضطرب هستند.

بسته به شخصیت شما، ممکن است دربـاره طرد شدن اشتباه کردن عدم دستیابی به موفقیت بیمار شدن یا رها شدن نگران باشید.

علاوه بر این، شما ممکن است از موقعیتهایی که شما را مضطرب می سازد اجتناب یا از آنها فرار کنید

یا ممکن است تلاش کنید اضطرابتان را با تلاش برای کنترل بیش از حد، یا توسط نگران شدن بیش از حد درباره تأیید دیگران یا توسط تلاش برای کامل بودن جبران نمایید

نگرانیهای فردی و سبک مقابله کردن با اضطرابتان ممکن است واقعاً شما را به اضطراب آسیب پذیر کند.

روشهای درمان اختلال اضطراب فراگیر

برای تشخیص این اختلال، روانشناس یا روانپزشک با انجام مصاحبه بالینی به شدت و مدت بروز نشانه‌ها پی می‌برند و براساس وضعیت فرد، اقدام به درمان او می‌کنند.

ممکن است روانپزشک دارودرمانی را در کنار روان‌درمانی تجویز کند. داروهایی مثل بنزودیازپین‌ها در درمان اختلالات اضطرابی کاربرد گسترده‌ای دارند.

بسیاری از داروها روی انتقال دهنده‌های عصبی و نحوه عملکرد آنها تاثیر می‌گذارند. بعضی از داروها عوارضی مانند خواب‌آلودگی، افزایش وزن یا اختلال تمرکز یا حافظه ایجاد می‌کنند؛ به همین دلیل مداخلات دارویی معمولا کوتاه‌مدت هستند و فقط در ماههای اولیه درمان، برای کاهش علائم فرد و بهبود عملکرد او باید مصرف شوند.

درمان موثر و طولانی‌مدت اختلال اضطراب فراگیر، روان‌درمانی است. روانشناس با توجه به شدت نشانه‌ها راهبردهای درمانی متفاوتی را انتخاب می‌کند.

درمان شناختی رفتاری

درمان شناختی-رفتاری یکی از راهبردهای درمانی معمول برای اختلال اضطراب فراگیر است. فردی که دچار این اختلال شده است، تفسیر نادرستی از اتفاقات دارد. تفکرات او واقع گرایانه نیستند و همین موضوع باعث می‌شود نگرانی او تناسبی با رویدادهای پیرامونش نداشته باشد.

روانشناس به او کمک می‌کند تا افکار منفی خود را بازنگری کند و احتمال وقوع هر کدام از آنها را بسنجد. برای مدیریت اضطراب، فرد باید بتواند چرخه افکار منفی را قطع کند.

کسب مهارتهای مقابله با موقعیتهای نگران‌کننده

مشاور شما را راهنمایی می‌کند تا با موقعیتهایی که مضطربتان می‌کنند، مواجه شوید. بسیاری از مشکلات به سادگی حل می‌شوند. در موارد دیگر هم وقتی از موقعیت فرار نکنید، متوجه می‌شوید افکار منفی شما لزوما درست نیستند و می‌توانید بسیاری از اتفاقات را مدیریت کنید.

چگونه درمان اضطراب می تواند سودمند باشد؟

درمان شناختی – رفتاری یا دارو خصوصا در درمان مفید هستند

هم طی جلسات درمان و هم به عنوان قسمتی از تکلیف خودیاری به شما تعدادی تکنیک برای کاهش اضطراب آموزش داده میشود.

اجازه دهید نگاه به برخی از این تکنیک ها داشته باشیم.

برانگیختگی‌تان را کاهش دهید

وقتی از نظر جسمی برانگیخته هستید بیشتر احتمال دارد که احساس اضطراب کنید.

شما باید مقدار کافئین (قهوه چایی، سودا) و الکلی که مصرف میکنید بررسی نمایید.

درمانگر ممکن است به شما تمرینات آرمیدگی و تنفس کردن آموزش دهد تا بتواند به شما در تعدیل برانگیختگی کلی تان کمک نماید اغلب مراقبه و یوگا برای آرام کردن بدن و ذهن شما سودمند هستند.

علاوه بر این، تمرینات منظم ممکن است سودمند باشد.

همچنین داروها میتوانند برانگیختگی تان را کاهش دهند.

ترس‌هایتان را شناسایی و با آنها مقابله کنید

درمانگر به شما در تشخیص موقعیتها، احساسات یا افکار خاصی که شما را آشفته می کند، کمک می کند.

از شما خواسته می‌شود این ترس ها را از حداقل تا حداکثر ترس درجه بندی کنید

و دقیقا آنچه که می ترسید رخ دهد مشخص کنید.

از طریق رویارویی تدریجی و هدایت شده به این ترس ها و با کمک درمانگرتان شما ممکن است شیوه ای که این موقعیت ها را تجربه می کردید اصلاح کنید

تفکر خود را اصلاح کنید

ممکن است درمانگر در شناسایی و اصلاح تفکر منفی به شما کمک کند،

ممکن است شما همه چیز را خیلی شخصی در نظر بگیرید و به پیشگویی حوادثی که هرگز رخ نمیدهند بپردازند یا فجایعی را پیش بینی کنید که به ناراحتی صرف منجر گردد.

اکثر افراد نگران مجموعه ای از قوانین درباره زندگی دارند

مانند “اگر من کامل ،نباشم شکست میخورم”

یا “اگر کسی من را دوست ندارد، این یک فاجعه است”.

سایر قوانین ممکن است این باشد که “من باید همیشه کامل باشم” یا

“من نباید هرگز احساس اضطراب کنم”.

شما می توانید تکنیکهای درمان شناختی را برای شناسایی و اصلاح فکر به شیوه ای که برای خودتان واقعی تر هستند به کار ببرید.

یاد بگیرید چطور با نگرانی برخورد کنید

مانند بسیاری از افراد نگران ممکن است باور داشته باشید که نگرانی شما را آماده می کنند و از شما محافظت می کند

شما میتوانید یاد بگیرید چطور بین نگرانی سازنده و غیرسازنده تمایز قائل شوید

و این که چطور محدودیت ها را بپذیرید

و با عدم قطعیت منطقی زندگی کنید و چگونه از لحظه حاضر به شیوه غیر قضاوتی لذت ببرید.

شما می توانید یاد بگیرید که چطور حس اضطراری که شما را دائما تحت فشار قرار میدهد خاموش کنید

ایجاد “هوش هیجانی” :

بسیاری از افراد در مقابله با هیجاتشان مشکل دارند

اغلب آنها باور دارند که هیجاناتشان بر آنها غلبه می کند

و به طور نامحدودی ادامه خواهد یافت یا معنی ندارند زندگی از بین بردن هیجانات نیست؛

زندگی یادگیری زندگی کردن با معنا با هیجاناتتان است.

درمان شناختی – رفتاری می تواند به شما در به کارگیری هیجانات کمک نماید و به زندگی تان غنا و معنا می دهد

روابط خود را بهبود بخشید

اغلب ممکن است اضطرابتان با مشکلات و سوء تفاهم هایی در روابطتان مرتبط باشد.

درمان می تواند به شما در شناسایی این موضوعات مشکل ساز و ایجاد شیوه های مؤثرتر تفکر درباره روابطتان و مقابله فعالانه برای بهتر کردن اوضاع کمک نماید.

روابط، گوش دادن، مهارت جرأت مندی، مهارت حل مسئله متقابل، و افزایش تجارب مثبت می‌تواند قسمتهای مهم درمانتان باشد.

حل کننده مشکل باشید

اغلب افراد نگران تعدادی زیادی مشکل ایجاد میکنند که وجود ندارد و اغلب از حل مشکلات اجتناب می کنند.

دلیل این است که بیشتر اضطراب شان مبتنی بر اجتناب کردن از تجاربی است که آنها را مضطرب می سازد.

درمانگر می تواند به شما کمک کند تا حل کننده مشکل خود باشید.

داروها  در اختلال اضطراب فراگیر

بسته به این که  اختلال اضطراب فراگیرشدید است

و یا افسردگی قسمتی از مشکل است روانپزشک ممکن است تعدادی دارو تجویز کند

اثر بخشی درمان شناختی – رفتاری ممکن است با دارو برای اختلالات اضطرابی افزایش یابد.

بنزودیازپینها و برخی داروهای ضدافسردگی برای اختلال اضطراب فراگیرسودمند هستند.

پزشک می تواند به شما با دارو کمک کند شما نباید هرگز خوددرمانی کنید.

عدم درمان اختلال GAD چه نتایجی را به همراه دارد؟

اختلال اضطراب فراگیر، زندگی و عملکرد فرد را به صورت وسیعی تحت تاثیر قرار می دهد و او را با مشکلات جدی در زمینه روابط بین فردی، فعالیتهای اجتماعی و شغلی و ادامه تحصیل مواجه می‌کند. همانطور که گفتیم سلامتی جسمی او را هم به خطر می اندازد.

ممکن است فرد دچار افسردگی شود، از حضور در جمع کناره‌گیری کند و حتی به فکر خودکشی بیفتد.

بنابراین درمان این اختلال هرچه زودتر شروع شود و ادامه پیدا کند، کیفیت زندگی فرد را بالا می‌برد. اطرافیان باید در طول مراحل درمانی در کنار او باشند و برای بازگشت به زندگی طبیعی به او کمک کنند.

برای کنترل نشانه‌های اختلال اضطراب فراگیر و پیشگیری از آن چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟

• سبک زندگی سالم، نقش زیادی در سلامت روان افراد دارد و تاثیر این موضوع در انواع اختلالات اضطرابی در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است.
• سعی کنید ورزش را در برنامه روزانه زندگی خود بگنجانید. پیاده‌روی، نرمش سبک و یوگا به آرامش شما کمک می‌کند و حتی انتقال‌دهنده‌های عصبی را هم متعادل می‌کند.
• وقتی احساس اضطراب می‌کنید، تنفس عمیق را فراموش نکنید. در جای آرامی دراز بکشید و تنفس شکمی را تمرین کنید.
• در رژیم غذایی خود از سبزیها و میوه‌های تازه استفاده کنید. رژیم غذایی سالم و حاوی مقدار کافی ویتامین و مواد معدنی به سلامتی جسمی و روانی شما کمک می‌کند.
• برنامه خواب منظمی داشته باشید و سعی کنید شبها به موقع بخوابید.
• کافئین زیاد، تحریک‌پذیری شما را بیشتر می‌کند؛ پس سعی کنید مصرف قهوه، چای و شکلات را محدود کنید.
• روابط سالم و صمیمانه به شما احساس حمایت شدن می‌دهد.
• مصرف الکل و مواد مخدر را از زندگی خود حذف کنید.
• مشکلات کوچک خود را در مراحل اولیه حل کنید و اجازه ندهید درگیر مشکلات متعدد و حل‌نشده شوید.
• افکار منفی خود را مدیریت کنید.
• برای درمان حتما به متخصص مراجعه کنید.

اگر در سطح بالایی از اضطراب هستید، به راحتی از این موضوع نگذرید و حتما از یک روانشناس متخصص در این حوزه کمک بگیرید.

دکتر یاسین نجفی زادگان

دکتر یاسین نجفی زادگان هستم | روان‌درمانگر و مدرس دانشگاه | دارای دکترای تخصصی روانشناسی و پروانه اشتغال تخصصی روانشناسی