روانشناسی نوجوانان و بررسی 9 مورد از مشکلات رایج آنان

 

حساس‌ترین و مهم‌ترین سنی که هر شخص در طول زندگی تجربه می‌کند، بدون شک سن نوجوانی است، زیرا هر فرد در این دوره تغییر و تحولات مختلفی را تجربه می‌کند. از طرفی امروزه به دلیل استفاده از شبکه‌های اجتماعی و تغییراتی که در سبک زندگی‌ها به وجود آمده، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا کرده است. بنابراین روانشناسی نوجوانان و بررسی مشکلات آن‌ها یکی از ضروری‌ترین کارهایی محسوب می‌شود که باید به آن توجه داشته باشید. در حقیقت روانشناسی نوجوانان به خانواده‌ها کمک می‌کند تا بتوانند شرایط نوجوانان را درک کنند و بهترین تصمیمات را برای آن‌ها بگیرند.

روانشناسی نوجوانان چیست؟

نوجوانان در بازه سنی 13 تا 19 سال، مشکلات مختلفی را تجربه می‌کنند که در روانشناسی نوجوانان این مشکلات مورد بررسی قرار می‌گیرند. والدین نیز از طریق روانشناسی نوجوانان، به مهارتی می‌رسند که می‌توانند در تمام شرایط و مشکلات کنار فرزندان خود بمانند و به آن‌ها کمک کنند تا از نظر سلامت روحی و جسمی آسیب نبینند. شاید برای شما سوال پیش آید که در این روانشناسی به چه موضوعات و نکاتی اشاره می‌شود و نوجوانان چگونه می‌توانند مشکلات را برطرف کنند؟!

همان‌طور که می‌دانید عبور از دوره کودکی و وارد شدن به مرحله نوجوانی، چالش‌های بسیاری را برای نوجوانان به وجود می‌آورد‌. حال در علم روانشناسی این نگرانی‌ها و مشکلات مورد بررسی قرار می‌گیرند تا راه‌حل مناسب برای آن‌ها ارائه شود.

1. بررسی تغییرات جسمی در نوجوانان

اول از هر چیزی شما باید بتوانید تغییرات جسمی که در نوجوانان رخ می‌دهد را شناسایی کنید. از همین رو در روانشناسی نوجوانان بخشی به این موضوع اختصاص داده می‌شود. تغییراتی که ممکن است برای نوجوانان در این دوره پیش آیند، عبارتند از:

• تغییرات صدا و افزایش قد در پسران
• ظاهر شدن جوش‌های بلوغ بر روی صورت یا بدن نوجوانان
• تغییرات جسمی در دختران و شروع شدن عادت ماهیانه
• افزایش عضلات بدن

 

والدین و یا مشاور کودک و نوجوان در چنین موقعیتی باید به شخص آگاهی و اطلاعات کامل را بدهد که این تغییرات همگی طبیعی هستند و نیازی نیست که از آن‌ها خجالت بکشند. همچنین باید شرایط برای سازگار شدن نوجوان با تغییرات نیز فراهم شود. از جمله مواردی که به این موضوع کمک می‌کنند، می‌توان به رژیم غذایی مناسب، برنامه ورزشی صحیح و مواردی از این دست اشاره کرد.

2. بررسی تغییرات و مشکلات عاطفی

علاوه بر تغییراتی که در بدن نوجوان رخ می‌دهد، شاهد تغییرات عاطفی و احساسی نیز هستیم. دلیل این موضوع نیز این است که هورمون‌ها در دوره نوجوانی تغییر پیدا می‌کنند و این تغییر روی احساسات و عواطف تاثیر می‌گذارند. در واقع نوجوانان در این بازه سنی نمی‌توانند بین احساس مسئولیتی که در بزرگسالی دارند و شورو‌شوقی که در کودکی داشته‌اند یکی را انتخاب کنند. به همین دلیل در این مسیر دچار مشکلات عاطفی گوناگونی می‌شوند. در ادامه به برخی از این مشکلات عاطفی اشاره خواهیم کرد.

• نوجوانان در صورت بروز هرگونه مشکل احساساتی می‌شوند و این احساسات به ناراحتی یا عصبانی شدن آن‌ها منجر خواهد شد.
• نوجوانان، به‌ویژه دختران در این سن به راحتی گریه می‌کنند.
• میزان استرسی که نوجوانان در این سن تجربه می‌کنند بیشتر از هر زمان دیگری خواهد بود. این موضوع در نوجوانانی که سن بلوغ شان زودتر می‌رسد، بیشتر دیده می‌شود.
• گاهی اوقات نوجوانان به موضوعات جنسی نیز در این دوره فکر می‌کنند. فکر کردن به این احساسات باعث ایجاد احساس گناه در آن‌ها می‌شود که این موضوع مشکلات دیگری را نیز به همراه دارد.

آیا روانشناسی نوجوانان برای این دسته از مشکلات و تغییرات راه‌حلی دارد؟

در روانشناسی نوجوانان موضوعاتی گفته می‌شود که والدین را در خصوص این تغییرات و مشکلات آگاه سازند. بنابراین والدین باید با فرزندان خود صحبت کنند و بدون آن که قضاوتی در میان باشد راه و روش‌هایی را به آن‌ها متذکر شوند. اگر والدین نتوانند در این مرحله با فرزند خود ارتباط برقرار کنند، بهترین راه‌حل کمک گرفتن از یک مشاور کودک و نوجوان است.

 

3. مشکلات مربوط به اعتیاد و مصرف مواد مخدر

دوره نوجوانی دوره‌ای است که اشخاص در آن تاثیرپذیری بسیار بالایی دارند. بیشتر افرادی که دچار اعتیاد و مصرف مواد مخدر شده‌اند، از این سن انجام این کار را شروع کرده‌اند. در نوجوانان احساساتی مانند اضطراب، افسردگی، عزت‌نفس پایین و مشکلات این چنینی بسیار دیده می‌شود‌. حال این فرد برای آنکه بتوانند جلوی این احساسات را بگیرند، از مواد مخدر و الکل استفاده می‌کنند. دقت داشته باشید که این یک روش مقابله ناسالم است و می‌تواند در دراز مدت مشکلات بیشتری را به همراه داشته باشد. بنابراین در روانشناسی نوجوانان راه‌حل‌هایی گفته می‌شود که می‌توانید از طریق آن‌ها جلوی چنین اختلالی را بگیرید.

حال برخی از عوامل می‌توانند تمایل افراد به مصرف مواد مخدر را افزایش دهند. از جمله این عوامل می‌توان به تمایل ژنتیکی، فشار همسالان و قرار گرفتن در محیطی که مصرف مواد مخدر در آن شایع است اشاره کرد.

 

 

از دیگر توصیه‌هایی که به والدین گفته می‌شود تا بتوانند از این طریق جلوی مصرف مواد مخدر فرزند خود در نوجوانی را بگیرند، می‌توان با دادن اطلاعات اشاره کرد. شما به عنوان خانواده باید درباره خطرات مصرف مواد به فرزند خود اطلاعات لازم را بدهید. هشدار در رابطه با این موضوع را تنها محدود به یک بازه زمانی نکنید و از کودکی تا نوجوانی به مشکلاتی که ممکن است از طریق اعتیاد و مصرف مواد مخدر پیش آید اشاره داشته باشید.

4. عصبانی شدن و پرخاشگری‌های بی‌مورد

استقلال‌طلبی و احساس برتری دو مورد از موضوعاتی هستند که در این سن نوجوانان آن‌ها را تجربه خواهند کرد. حال اگر موضوعی پیش آید که آن‌ها نتوانند شرایط را مطابق میل خود پیش ببرند، دچار پرخاشگری و عصبانیت می‌شوند و به کوچکترین کنشی واکنش نشان می‌دهند. حال با توجه به نکاتی که در روانشناسی نوجوانان به آن‌ها اشاره می‌شود، باید این شرایط کاملا درک شود و والدین شرایط را به گونه‌ای رقم بزنند که احساسات فرزند خود را تحریک نکنند تا مشکلی پیش نیاید.

5. عدم علاقه به درس خواندن و رفتن به مدرسه

از دیگر چالشهایی که نوجوانان در این سن تجربه می‌کنند، عدم تمایل به درس خواندن و رفتن به مدرسه است که بیشتر در پسرها دیده می‌شود. از همین رو توصیه می‌شود به فرزند خود اهمیت کسب مهارت و تحصیل را گوشزد کنید و تلاش کنید که به تحصیل علاقه‌مند شود. اما گاهی اوقات نوجوانان در محیط مدرسه نیز با مشکل مواجه می‌شوند و ممکن است تحت تاثیر دوستان خود قرار گیرند و به سمت کارهایی که به ضرر آن‌ها است ‌کشیده شوند‌. پس بهترین کار این است که اطلاعات و آگاهی فرزند خود را نسبت به موضوعات مختلف و خطراتی که احتمال دارد برای آن‌ها پیش بیاید، افزایش دهید تا بتوانند شرایط را به خوبی کنترل کنند و بهترین تصمیمات را بگیرند‌.

 

همچنین باید متذکر شد که نوجوانان در این سن اکثرا آرزو و اهداف مخصوص به خود را دارند؛ بنابراین توصیه می‌شود که از این آرزوها و اهداف حمایت کنید و آن‌ها را برای رسیدن به آرزوهایشان تشویق کنید. البته توجه داشته باشید که فشار زیاد از حد می‌تواند آن‌ها را دچار مشکل کند. همچنین یکی دیگر از راه‌حل‌هایی که شما می‌توانید عدم علاقه به درس خواندن و رفتن به مدرسه را در فرزند خود کاهش دهید، این است که اصول برنامه‌ریزی را به او آموزش دهید تا بتواند شرایط و برنامه‌های خود را به خوبی کنترل کند و تحت فشار روانی قرار نگیرد.

6. برقراری روابط ناسالم با جنس مخالف

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های والدین این است که فرزندشان در سن نوجوانی دچار مشکلات مربوط به رابطه با جنس مخالف شود. دقت داشته باشید که فرزند شما در دوره نوجوانی به سرعت تحت تاثیر صحبت افراد و یا تعریف و تمجیدهایی که می‌شود قرار می‌گیرد. بنابراین اگر جنس مخالف به فرزند شما کمی ابراز احساسات کند، فرزند شما تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این موضوع می‌تواند در ادامه مشکلاتی را به همراه داشته باشد و به احساسات فرزند شما آسیب برساند. بنابراین طبق اصول روانشناسی نوجوانان، شما باید فرزند خود را از لحاظ احساساتی در محیط خانه کاملا تامین کنید تا تحت تاثیر سخنانی که افراد به آن‌ها می‌گویند قرار نگیرند.

7. مشکلات بهداشتی که برای نوجوانان پیش می‌آید

اگر نوجوانان از تغذیه خوب و شرایط بهداشتی مناسبی برخوردار نباشند، به‌راحتی در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرند. نوجوانان فعالیت‌های بسیاری را در طول روز انجام می‌دهند که به دلیل همین موضوع ممکن است از وعده‌های غذایی سالم غافل شوند یا به مصرف فست‌فود روی آورند. توجه داشته باشید که این موضوع می‌تواند مشکلات دیگری را به همراه داشته باشد. تا حد امکان شرایط بهداشتی و تغذیه‌ای فرزند خود را در بهترین حالت قرار دهید و فرزند خود را از چالش‌هایی که منجر به از دست دادن اشتها یا پرخوری می‌شود دور نگه دارید.

از نگاه روانشناسی نوجوانان، نقش والدین در رابطه با این موضوع بسیار پررنگ است و آن‌ها باید وعده‌های غذایی منظم را در منزل آماده کنند و به فرزند خود بدهند. همچنین والدین باید شرایط را به گونه‌ای آماده کنند که فرزندشان از هرگونه استرس و اضطراب دور باشد تا دچار مشکلات تغذیه‌ای نشود.

8. اختلالات شخصیت مرزی در نوجوانان

یکی از مشکلاتی که در سنین نوجوانی بسیار دیده می‌شود، اختلال شخصیت مرزی است. این اختلال در واقع به این موضوع اشاره دارد که نوجوان احساسات پایداری ندارد و در پردازش احساسات خود نمی‌تواند به‌درستی عمل کند. چون هنوز نمی‌تواند هویت محکمی داشته باشد، دچار بی‌ثباتی احساسی و عاطفی می‌شود. نوجوانی که دچار چنین اختلالی می‌شود، دیگر نمی‌تواند به‌راحتی با افراد دیگر ارتباط برقرار کند که نتیجه این موضوع منزوی شدن و ناامیدی خواهد بود. این نوجوان دیگر احساس راضی بودن از خود ندارد و تنها چیزی که حس می‌کند، استرس و اضطراب و ترس از طرد شدن است که باعث می‌شود بسیاری از نوجوانان به فکر آسیب رساندن به خود بیفتند.

اگر شما با چنین مشکلاتی در فرزند خود مواجه شدید، باید فورا اقدامات لازم را برای برطرف کردن این مشکل انجام دهید که بهترین راه‌حل کمک گرفتن از یک مشاور روانشناسی است‌. البته می‌توانید قبل از این که فرزندتان دچار چنین مشکلاتی شود، راه‌حل‌هایی را برای جلوگیری از این موضوع انجام دهید. برای مثال سعی کنید به نظر فرزند خود در محیط خانه و دیگر محیط‌ها اهمیت دهید؛ زیرا با این کار فرزندتان می تواند ارتباط بهتری با شما و دیگر افراد برقرار کند و دیگر دچار گوشه‌گیری و انزوا نمی‌شود.

9. اعتیاد بیش‌ازحد به فضای مجازی

از دیگر موضوعاتی که امروزه به دلیل پیشرفت در زمینه تکنولوژی مشاهده می‌شود، اعتیاد فرزندان به استفاده از فضای مجازی، کامپیوتر، گوشی و اینترنت است. چون در این فضا همه موضوعی دیده می‌شود، می‌تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد. سعی کنید که به فرزندتان شیوه درست استفاده از این فضا را آموزش دهید و او را از خطراتی که ممکن است برای او پیش آید مطلع سازید.  فضای مجازی و اینترنت مزیت‌های بسیاری را نیز برای فرزند شما به همراه دارد. تنها چیزی که ضرر و زیان این موضوع را مشخص می‌کند، نحوه استفاده و کار با این فضاست.

روانشناسی نوجوانان چه کمکی به حل این مشکلات می‌کند؟

همان‌طور که گفته شد، نوجوانی یک دوره حساس است که باید به‌درستی پشت سر گذاشته شود تا مشکلی در آینده برای فرد پیش نیاید. چون بسیاری از این مشکلات به صورت یکباره برای فرد اتفاق می‌افتند، خانواده و والدین نمی‌توانند اقداماتی را در جهت برطرف کردن موضوع انجام دهند. از طرفی طبق دیدگاه‌هایی که برای روانشناسی نوجوان وجود دارد، می‌توان مشکلات را تحت کنترل گرفت و به‌خوبی از پس آن‌ها برآمد.

جمع‌بندی

در این مقاله در رابطه با روانشناسی نوجوانان و مشکلاتی که ممکن است در این دوره برای آن‌ها پیش آید صحبت کردیم. همچنین راه‌حل‌هایی را نیز برای کنترل این مشکلات گفتیم. البته اگر مشکلات بیش‌ازحد جدی باشند، کمکی از دست خانواده و افراد برنمی‌آید. حتما از یک روانشناس تخصصی حوزه ی نوجوان و جوان و درمان های مکمل بی خطر مانند نوروفیدبک کمک بگیرید .