طرحواره (تله زندگی) معیارهای سختگیرانه چطور باعث شکست می‌شود؟
مدت زمان تخمینی مطالعه: 6 دقیقه
شاید تصور کنید کسی که طرحواره معیارهای سختگیرانه (کمالگرایی افراطی) در او فعال است، حتما بسیار فرد موفقی است؛ چون تمام کارهایش را به موقع، کامل و با دقت زیاد انجام می‌دهد.
احتمالا تعجب می‌کنید اگر بدانید افرادی که تحت تاثیر طرحواره معیارهای سختگیرانه قرار دارند، اغلب از زندگی لذت نمی‌برند و آرامش ندارند. آنها برای پیشرفت و بهترین بودن به خود سخت می‌گیرند .درست است که نظم در زندگی آنها اهمیت زیادی دارد؛ اما همین اهمیت دادن بیش از اندازه به نظم می‌تواند مانع انجام به موقع کارها شود.
فشار ناشی از طرحواره معیارهای سختگیرانه حتی می‌تواند موجب بروز علائم و مشکلات جسمی در فرد شود.
علائم جسمی ناشی از طرحواره معیارهای سختگیرانه:
- فشارخون بالا
- زخم معده
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- بی‌خوابی
- خستگی مداوم
- مشکلات قلبی و عروقی مثل تپش قلب و…
- چاقی
- مشکلات پوستی
- آسم و آلرژی
- درد مفاصل
- اضطراب فراگیر
- وحشت‌زدگی
ریشه های تحولی طرحواره معیارهای سختگیرانه (کمالگرایی افراطی)
برخی از تجربیات کودکی از جمله نوع رفتار والدین و اطرافیان ، می‌تواند موجب شکل‌گیری این تله زندگی در شما شود:
- عشق والدین به شما مشروط بوده است و اگر ویژگیهای خاصی را به دست می‌آوردید؛ شایسته آن بودید که از محبت آنها بهره مند شوید.
- یکی از والدین شما یا هر دو آنها بسیار سخت‌گیر و کمالگرا بودند.
- انتخاب طرحواره معیار سختگیرانه برای جبران حس بی‌ارزشی و شکست و طردشدگی است.
- اگر به انتظارات ایده آل‌گرایانه والدینتان دست پیدا نمی‌کردید، از شما به شدت انتقاد می‌کردند.
حتما مقاله ای که در مورد کمال گرایی مادران و اثراتش در مورد فرزندان نوشتم رو مطالعه کنید :
مادران چگونه می توانند بر حس کمالگراییشان چیره شوند؟
نشانه‌های طرحواره معیارهای سختگیرانه
- به دلیل استرس ناشی از فشار کاری زیاد، اغلب دچار ناراحتیهای جسمی می‌شوید.
- نمی‌توانید بین کار و تفریح خود تعادل را برقرار کنید.
- با وجود کسب موفقیتهای زیاد در زمینه‌های مختلف، احساس خوشحالی نمی‌کنید.
- برای برنامه‌ریزی و برقراری نظم در زندگی انرژی زیادی صرف می‌کنید.
- به دلیل اشتغال زیاد به مسائل کاری و شغلی و تحصیلی، روابط شما دچار آسیب شده است.
- اطرافیانتان از ترس عدم برآورده کردن انتظارات سختگیرانه شما، احساس بی‌قراری می‌کنند.
- مهم نیست دیگران چقدر شما را فرد موفقی می‌دانند؛ خودتان از فعالیتها و موفقیتهایتان لذت نمی‌برید و آنها را کافی نمی‌دانید.
- هنگام استراحت یا تفریح احساس گناه می‌کنید.
- همیشه احساس می‌کنید وقت کمی برای انجام کارهایتان دارید.
- معیارهای سختگیرانه موجب اهمالکاری می‌شوند؛ چون انجام کامل و بدون اشکال کارها، انجام آنها را به قدری سخت و طاقت‌فرسا می‌کند که از انجام آن طفره می‌روید.
- به دلیل عدم انجام کامل کارها توسط اطرافیان و کارمندان، احساس آشفتگی و عصبانیت می‌کنید.
- احساس می‌کنید از خویشتن واقعی و احساسات درونیتان دور مانده‌اید.
انواع طرحواره معیارهای سختگیرانه
ممکن است این تله زندگی فقط در یک جنبه و یا در هر سه جنبه از زندگیتان فعال شده باشد:
- وسواسی
- توجه مداوم به جزئیات کم‌اهمیت
- ترس از اشتباه کردن
- احساس ناکامی درصورت عدم انجام بی‌عیب و نقص کارها
- سرزنش مداوم خود و دیگران
- عدم احساس لذت و آرامش
- موفقیت طلبی
- اعتیاد به کار
- فداشدن نیازهای ضروری ارتباطی و زندگی برای رسیدن به موفقیتهای کاری و تحصیلی
- توقع مداوم از خود برای بهترین و اولین بودن
- عدم استراحت کافی و بی توجهی به فرسودگیهای جسمی و روحی
- احساس شکست یا عدم موفقیت کافی با وجود اینکه اطرافیان، شما را بسیار موفق می‌دانند.
- منزلت طلبی
- تمایل شدید به کسب جایگاه و موقعیت خوب نزد دیگران برای جبران احساس بی‌ارزشی درونی
- عدم رضایت همیشگی
- تنبیه خود برای نرسیدن به جایگاه موردنظر
- رقابت همیشگی برای کسب شهرت، ثروت یا قدرت
مراحل تغییر طرحواره معیارهای سختگیرانه
- بخشهایی از زندگی خود را که تحت کنترل طرحواره معیارهای سختگیرانه قرار گرفته‌اند، مشخص کنید؛ مانند کار، زیبایی و ظاهر، شهرت، نظم و ترتیب و…
- مزایای ناشی از تسلیم دربرابر این معیارها را بنویسید. درست است که استرس رسیدن به کمال مورد نظر شما را ناراحت می‌کند، اما مزایایی مثل تحسین شدن یا مورد توجه دیگران قرار گرفتن برایتان به حدی لذت‌بخش است که حاضرید همه فشارها و استرسها را تحمل کنید.
- معایب ناشی از اطاعت از این معیارها را هم بنویسید.
- زندگی بدون این معیارهای سختگیرانه را برای خود تصور کنید. ببینید اگر دیگر برای رسیدن به آنها خود را تحت فشار نگذارید، چقدر به آرامش می‌رسید و از زندگیتان لذت می‌برید.
- ریشه تحولی و دلائل ایجاد این طرحواره را در خود پیدا کنید. گاهی معیارهای سختگیرانه سرپوشی برای درد و رنج ناشی از سایر طرحواره‌ها یا تله‌های زندگی مثل طرحواره نقص/ شرم، محرومیت هیجانی یا طرد اجتماعی است.
- تصور کنید اگر به طرحواره معیارهای سختگیرانه توجه نکنید چه اتفاقی در زندگیتان می‌افتد.
- مدت زمانی را که در طول روز یا هفته، برای رعایت این معیارها تلف می‌کنید، معین کنید. برای انجام کارهایتان یک برنامه زمانبندی شده معقول درنظر بگیرید و برای هر کاری، بیشتر از زمان مشخص شده وقت صرف نکنید.
- با دقت در زندگی افرادی که موفقیتهای معقول و خوبی به دست آورده‌اند، معیارهای خود را بازنگری کنید و شاخصهای منطقی‌تری را انتخاب کنید.
- تغییر رفتار به مرور زمان و با تلاش و برنامه‌ریزی به دست می‌آید. انتظار نداشته باشید که ظرف مدت کوتاهی بتوانید تغییرات اساسی در روش زندگی خود ایجاد کنید.به‌تدریج سبک زندگی خود را تغییر دهید تا به زندگی متعادل‌تری دست پیدا کنید.
معیارهای سختگیرانه، فرصت شادی و لذت را از شما می‌گیرند و شما را از داشتن رابطه صمیمانه با نزدیکان و عزیزانتان محروم می‌کنند. معیارهای سختگیرانه اغلب از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شوند. پس برای اینکه هم خودتان و هم فرزندانتان بتوانید به زندگی آرام و رضایت‌بخشی که لیاقتش را دارید برسید، برای تغییر در این زمینه تلاش کنید.
آیا این مطلب برایتان مفید بود؟
4 نظر
جالب بود ، کمالگرایی واقعا بده 🤦🏻♂️
جالب بود ، کمالگرایی واقعا بده 🤦🏻♂️
خیلی خوب بود
خیلی خوب بود