تاثیر استرس والدین بر کودکان

تاثیر استرس والدین بر کودکان چیست؟

استرس جزئی گریزناپذیر از زندگی ما شده است و در هر خانواده‌ای وجود دارد. میزان تاثیرپذیری کودکان از والدین به‌قدری زیاد است که هر رفتار و عملکرد پدر و مادر در رشد عاطفی، شکل‌گیری شخصیت و آرامش روانی بچه‌ها  نقش دارد.

همه پدر و مادرها دوست دارند فرزندانشان در بهترین شرایط رشد کنند. وقتی شما از تاثیر استرس والدین بر کودکان آگاه می‌شوید، هم رفتارتان جلوی فرزندان تغییر می‌کند و هم برای حل مشکلات خود زودتر اقدام می‌کنید.

تاثیر استرس والدین بر کودکان در دوره‌های مختلف زندگی

اثر استرس مادر بر جنین در دوران بارداری

همه ما از تاثیر عواطف و هیجانات مادر بر جنین آگاه هستیم. اگر مادر در دوران بارداری، استرسهای مداوم و فشارهای روانی زیادی را تحمل کند، این موضوع حتی می‌تواند روی رشد جنین تاثیر منفی بگذارد.

نوزادانی که مادرانشان در دوره بارداری استرس داشتند، پس از تولد اغلب بی‌قرار و ناآرام هستند؛ خواب خوبی ندارند و تحریک‌پذیرند.

پس همان‌طور که مادر مراقب سلامت جسمی جنین است باید به فکر سلامت روانی او هم باشد.

تاثیر استرس والدین بر نوزادان

اغلب پدر و مادرها پس از تولد نوزادشان، برای نگهداری از او دچار استرس می‌شوند؛ به‌ویژه اگر اولین تجربه آنها باشد، این نگرانی بیشتر خودش را نشان می‌دهد.

برنامه‌های زندگی والدین به‌هم می‌ریزد. هزینه‌های زندگی، پدر و مادر را نگران می‌کند. در سبک زندگی مدرن، مادران نمی‌توانند مثل گذشته از همراهی و حمایت خانواده برای نگهداری نوزاد برخوردار باشند.

والدین هنوز اطلاعات کافی درباره مراحل رشد کودک، بیماریهای رایج نوزادی و سایر مراقبتهای ضروری از او ندارند.

هرکدام از این مسائل می‌تواند باعث افزایش استرس والدین شود؛ درنتیجه نوزادان تحت تاثیر این شرایط قرار می‌گیرند.

استرس والدین بر کودکان در سالهای اول زندگی چه تاثیری می‌گذارد؟

سالهای اول زندگی کودک، سالهای مهمی هستند که شخصیت او در حال شکل گرفتن است. روابط صمیمانه و پایدار کودک با والدین در سالهای بعد، بستگی به روابط آنها در این دوران دارد. تاثیر استرس والدین بر کودکان در این دوره بسیار زیاد است.

بسیاری از طرحواره‌ها در این دوران شکل می گیرند و ریشه بسیاری از اختلالات رفتاری و روانی در بزرگسالی به همین دوران مهم مرتبط می‌شود. بنابراین خیلی مهم است که والدین با آرامش فرزندشان را بزرگ کنند.

البته گاهی اتفاقهای غیرقابل کنترل در زندگی، شرایط را سخت می‌کند و پدر و مادر هر چقدر هم تلاش کنند، نمی‌توانند محیط دلخواهشان را برای فرزند به وجود بیاورند.

این موضوع نباید والدین را نگران کند. اگر مشکل خاصی در خانواده به وجود آمده و استرس مضاعفی را ایجاد کرده است، می توانند به مشاور کودک مراجعه کنند تا اثر این استرس را بر کودکشان کمتر کنند.

مشکلات عاطفی و اختلافات والدین چه تاثیری بر کودکان دارد؟

اختلاف میان والدین باعث می‌شود آرامش خانه تحت تاثیر قرار بگیرد. کودکان کم‌سن حتی متوجه سردی روابط بین والدین می‌شوند و این موضوع آنها را دچار اضطراب می‌کند.

ممکن است در این شرایط بی‌دلیل گریه کنند؛ به یکی از والدین یا هر دو آنها وابسته شوند یا لجبازی کنند.

استرس والدین چه تاثیری بر کودکان در سن مدرسه می‌گذارد؟

ورود به مدرسه و دوری از خانه و والدین در ساعاتی از روز در بسیاری از کودکان ایجاد استرس می‌کند. بعضی از والدین هم نگرانیهای زیادی بابت رفت و آمد کودک، بیدار شدن به موقع، انجام تکالیف و کسب نمرات خوب در مدرسه دارند. استرس پدر و مادر به بچه‌ها منتقل می‌شود.

تاثیر استرس والدین بر کودکان در سنین مدرسه گاهی منجر به افت تحصیلی یا بیزاری آنها از مدرسه می‌شود.

موقعیتهای استرس‌زای خانواده که بر کودکان تاثیر می‌گذارند:

هرگونه تغییری در محیط خانواده یا کسب مهارتهای جدید در زندگی کودک معمولا همراه با استرس است. مراحلی مثل از شیرگرفتن، از پوشک گرفتن، مجزا شدن اتاق خواب کودک، تولد نوزاد جدید یا تغییر خانه و محل زندگی ازجمله موقعیتهایی هستند که اگر به‌خوبی مدیریت نشوند، ممکن است ایجاد استرس کنند.

هرکدام از این مراحل، راه‌حلهای مناسبی دارند و باید با صبوری و آرامش والدین همراه باشند تا کودک هم به‌راحتی آنها را پشت سر بگذارد.

اما بعضی از موقعیتهای زندگی بسیار جدی‌تر و بزرگتر هستند؛ مثل ابتلای کودک یا یکی از اعضای خانواده به بیماری سخت، جدایی والدین، فوت یکی از نزدیکان که کودک به او دلبستگی زیادی دارد، تنبیه سخت کودک یا محروم کردن او از نیازهای اساسی می‌تواند استرس زیادی را به کودک وارد کند. تاثیر استرس والدین بر کودکان در این موقعیتها بیشتر است.

چطور متوجه استرس در کودکان شویم؟

کودکانی که سن کمی دارند، اغلب نمی‌توانند درباره نگرانیهایشان حرف بزنند. شما می‌توانید با مشاهده رفتارهای او متوجه شدت استرس کودک شوید.

بسیاری از کودکان استرسها و نگرانیهایشان را در نقاشی نشان می‌دهند. عناصر موجود در نقاشی کودک و رنگهایی که استفاده می‌کند نشانه خوبی برای احساسات درونی او هستند.

همچنین تاثیر استرس والدین بر کودکان را در بازیهایشان می‌توانید مشاهده کنید. وقتی کودک با عروسکهایش بازی می‌کند، غالبا موقعیتهای استرس‌زای خانه را بازسازی می‌کند. او دغدغه‌هایش را به این صورت نشان می‌دهد.

برخی از کودکان دچار شب‌ادراری، اختلال خواب یا ناخن جویدن می‌شوند. ممکن است کودکی که پیش از این به‌راحتی به مهد می‌رفته، حالا بهانه‌جویی کند و دوست نداشته باشد برود. شاید هم غذایش را کامل نخورد و بی‌اشتها شود.

برای شناسایی استرس کودکان باید به رفتارهایشان دقت کنید. اگر مشکلات رفتاری و خلقی خاصی را مشاهده کردید، بهتر است از روانشناس کودک راهنمایی بخواهید.

نکات پایانی درباره تاثیر استرس والدین بر کودکان

نزدیکی و احساس نیاز کودکان به والدین باعث می‌شود استرس پدر و مادر به آنها منتقل شود. برخی از این استرسها غیرقابل اجتناب هستند؛ اما از برخی از آنها هم می‌توانید جلوگیری کنید.

اگر تغییراتی در محیط خانه و خانواده اتفاق افتاده، به کودک کمک کنید تا خودش را با شرایط جدید تطبیق دهد. به نیازهای عاطفی او پاسخ دهید و در فرصتهایی که پیش می‌آید، با او گفتگو کنید.

ممکن است سوالی داشته باشد یا چیزی او را نگران کرده باشد. می‌توانید درباره این موضوعات با او حرف بزنید.

اگر مهارتی را بلد نیست، با آرامش و حوصله به او آموزش دهید. هرچه محیط خانه امن‌تر و آرامتر باشد، همه اعضای خانواده ازجمله کودکان استرس کمتری را تجربه می‌کنند.

 

سایر مقالات:

آیا می‌دانید بازی درمانی چه تاثیری بر اضطراب جدایی در کودکان دارد؟

چرا به مشاوره روانشناسی نیاز داریم؟