اختلال های عصبی – تحولی چیست ؟ | هر آنچه باید از آن بدانید .
اختلال های عصبی – تحولی
گروهی از عارضه هایی هستند که در دورۀ تحول آغاز میشوند.
این اختلال ها معمولاً در اوایل تحول و غالباً قبل از دوره دبستان ظهور می یابند و مشخصۀ آنها کاستی های تحولی است که نقص هایی را در کارکرد ،شخصی، اجتماعی ،تحصیلی یا شغلی ایجاد می کند.
دامنه کاستی های تحولی از محدودیت های بسیار خاص در یادگیری یا کنترل کارکردهای اجرایی تا نقصهای کلی در مهارتهای اجتماعی یا هوش گستردگی دارد.
اختلال های عصبی – تحولی اغلب همایند هستند؛
مثلاً افراد گرفتار اختلال طیف اوتیسم اغلب ناتوانی هوشی ( اختلال تحولی هوش ) دارند، و بسیاری از کودکان گرفتار اختلال کاستی توجه/بیش فعالی از یک اختلال یادگیری خاص نیز رنج میبرند.
در برخی از اختلال ها نمودهای بالینی شامل نشانه های افراط و نیز کاستی ها و تأخیرهایی در دستیابی به نقاط عطف رشد مورد انتظار است .
مثلاً تشخیص اختلال طیف اوتیسم فقط موقعی مطرح میشود که کاستی های ویژه در برقراری ارتباط اجتماعی با رفتارهای مکرر افراطی علایق محدود و اصرار بر یکنواختی و عدم تنوع همراه باشد.
مشخصه های ناتوانی هوشی (اختلال تحولی هوش) عبارت اند از کاستی در توانایی هـوشـی کـلـی مـثـل استدلال، حل مسئله، برنامه ریزی، تفکر انتزاعی، قضاوت، یادگیری از طریق آموزش، و آموختن از راه تجربه، این کاستی ها منجر به نقص هایی در کارکرد انطباقی می شود
مثل ناتوانی در دستیابی به معیارهای استقلال شخصی و مسئولیت اجتماعی در یک یا چند جنبۀ زندگی روزمره
از جمله برقراری ارتباط، تعامل اجتماعی، کارکرد تحصیلی یا شغلی و استقلال شخصی در خانه یا در موقعیتهای اجتماعی.
تشخیص تأخیر تحولی کلی، همانگونه که از نام آن معلوم است موقعی مطرح میشود که کسی نتواند شاخص ها یا نقاط عطف تحولی مورد انتظار را در چند حوزه کارکرد هوشی داشته باشد.
این تشخیص برای افرادی مطرح می شود که قادر به پاسخگویی به سنجش ها و اندازه گیریهای نظام مند کارکرد هوشی نیستند، از جمله کودکان بسیار خردسالی که نمی توانند در آزمونهای هنجار شده شرکت کنند.
ناتوانی هوشی ممکن است ناشی از آسیبی اکتسابی در دورۀ تحول باشد، مثل آسیب شدید سر ، که در این مورد ممکن است تشخیص اختلال عصبی –
شناختی نیز مطرح شود.
اختلال های ارتباطی عبارت اند از اختلال زبان ، اختلال آواهای گفتار، اختلال ارتباط اجتماعی (کاربرد شناختی)، و اختلال تسلط بیانی با آغاز در کودکی (لکنت زبان).
مشخصه سه اختلال اول کاستی هایی به ترتیب در تحول و کاربرد زبان، گفتار و ارتباط اجتماعی است.
ویژگی اختلال تسلط بیانی با آغاز در کودکی ، وجود مشکلاتی در روانی بیان عادی و تولید گفتار از جمله اصوات یا هجاهای تکراری، کشیدگی اضافی حروف بی صدا یا صدادار، واژه های بریده بریده ، یا وقفه تکلمی ، و بیان واژه ها با تنش فیزیکی اضافی است.
اختلال های ارتباطی نیز مثل سایر اختلالهای عصبی – تحولی در اوایل زندگی آغاز می شود و ممکن است موجب نقص های کارکردی دائمی شود.
مشخصه اختلالهای طیف اوتیسم کاستی های پایدار در ارتباط و تعامل اجتماعی در زمینه های گوناگون از جمله کاستی ها در بده- بستان های اجتماعی، رفتارهای ارتباطی غیر کلامی در تعامل اجتماعی، و مهارت های برقراری و حفظ و درک روابط است.
در تشخیص اختلال طیف اوتیسم علاوه بر کاستی ها در ارتباط اجتماعی مستلزم وجود الگوهای رفتار علایق یا فعالیتهای محدود و مکرر است
چون نشانه ها همگام با تحول تغییر می کند و ممکن است به وسیلهٔ سازوکارهای جبرانی پنهان شود، ملاک های تشخیصی ممکن است برحسب اطلاعات مربوط به پیشینه فرد برآورده شود.
اگرچه نمودهای کنونی باید موجب نقص چشمگیری شود.
در تشخیص اختلال طیف اوتیسم ویژگی های بالینی خاص با استفاده از موارد زیر ذکر میشود :
شاخص ها همراه با یا بدون نقص هوشی؛
همراه با یا بدون اختلال زبان ساختاری
مرتبط با عارضه اکتسابی شناخته شده جسمانی / ژنتیکی یا محیطی
مرتبط با اختلال عصبی – تحولی روانی یا رفتاری دیگر
و نیز با شاخصهای توصیف کننده نشانه های اوتیستیک مثل سن فرد در زمانی که اولین بار احتمال وجود اختلال مورد توجه قرار گرفته است؛
همراه با یا بدون از دست دادن مهارتهای قبلی و شدت
این شاخص ها به متخصصان بالینی امکان مشخص کردن ویژگیهای خاص تشخیصی و مطرح کردن توصیف بالینی غنی تری درباره فرد مبتلا میدهند.
مثلاً بسیاری از افرادی که در گذشته مبتلا به اختلال آسپرگر تشخیص داده می شدند اکنون تشخیص اختلال طیف اوتیسم بدون نقص زبانی یا هوشی در مورد آنان مطرح میشود.
اختلال کاستی توجه بیش فعالی نوعی اختلال عصبی – تحولی است که مشخصه آن اشکال در سطوح توجه، آشفتگی ، یا بیش فعالی – تکانشگری است.
فقدان توجه داشتن و آشفتگی موجب ناتوانی در تمرکز بر تکلیف نشنیدن ،ظاهری و گم کردن اشیا در حدی میشود که با سطح تحول و سن فرد همخوانی نداشته باشد.
بیش فعالی – تکانشگری مستلزم فعالیت زیاد، بیقراری، ناتوانی در حفظ وضعیت نشسته ، ایجاد مزاحمت در فعالیتهای دیگران و ناتوانی در انتظار کشیدن است
– نشانه هایی که نسبت به سطح تحول و سن فرد زیاده از حد است
اختلال کاستی توجه بیش فعالی در کودکی اغلب با اختلال هایی همپوشی دارد که اختلال های برونی کننده تلقی میشوند مثل اختلال لجبازی و نافرمانی و اختلال سلوک .
اختلال کاستی توجه/بیش فعالی اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد و موجب مشکلاتی در کارکرد اجتماعی، تحصیلی و شغلی می شود.
اختلال های حرکتی عصبی ـ تحولی شامل اختلال هماهنگی تحولی ، اختلال حرکت قالبی، و اختلال های تیک می شود
اختلال هماهنگی تحولی با کاستی هایی در اکتساب و اجرای مهارتهای حرکتی هماهنگ مشخص میشود که به صورت ناشی گری و کندی یا بی دقتی در اجرای مهارتهای حرکتی ظاهر می شود و در فعالیتهای زندگی روزمره اختلال ایجاد میکند
تشخیص اختلال حرکت قالبی در مواردی مطرح می شود که کسی دارای رفتارهای حرکتی مکرر، ظاهراً اجباری و بی هدف است مثل بال بال زدن و تکان دادن دستها ، تکان دادن نوسانی بدن، کوبیدن سر ، گاز گرفتن خود یا خود آسیب رسانی.
ایـن حـرکات در فعالیت های اجتماعی تحصیلی شغلی و غیره تداخل ایجاد می کند
اگر این رفتارها موجب خود آسیب رسانی شود باید به عنوان جزئی از توصیف تشخیصی ذکر شود
مشخصه اختلال های تیک وجود تیک های حرکتی یا آوایی ناگهانی ،سریع، مکرر ،ناموزون و حرکات یا آواسازی قالبی است
تشخیص نوع اختلال تیک خاص برحسب مدت ،عامل سبب شناختی احتمالی، و نمود بالینی مورد نظر امکان پذیر است که عبارت اند از اختلال توره ، اختلال تیک حرکتی یا آوایی پایدار (مزمن) ، اختلال تیک موقتی ، اختلال تیک مشخص دیگر، و اختلال تیک نامشخص
اختلال توره در مواردی تشخیص داده میشود که فرد دارای تیک های حرکتی و آوایی چندگانه ای است که دست کم یک سال ادامه داشته و روند نشانه های آن اوج و فرود داشته باشد.
اختلال یادگیری خاص همانگونه که از نام آن معلوم است موقعی تشخیص داده میشود که کاستی هایی در توانایی درک یا پردازش اطلاعات به شیوه دقیق و کارامد وجود داشته باشد
این اختلال عصبی – تحولی ابتدا طی سال های دبستان آشکار میشود و مشخصه های آن عبارت اند از مشکلات پایدار و آسیب رسان در یادگیری مهارتهای تحصیلی بنیادی ،خواندن نوشتن و / یا ریاضی.
عملکرد فرد در مهارتهای تحصیلی آسیب دیده بسیار پایین تر از میانگین سنی اوست، یا عملکرد قابل قبول فقط با تلاش بسیار زیاد به دست می آید.
اختلال یادگیری خاص ممکن است در افرادی دیده شود که از لحاظ هوشی سرآمد به نظر می رسند و اختلال فقط موقعی آشکار میشود که یادگیری یا روش سنجش (مثل آزمونهای دارای محدودیت زمانی) موانعی ایجاد کند که امکان غلبه بر آنها به وسیلهٔ هوش ذاتی و راهبردهای جبرانی وجود نداشته باشد.
اختلال یادگیری خاص ممکن است برای همۀ افراد نقایص مادام العمری در فعالیتهای وابسته به مهارت ها ، از جمله عملکرد شغلی ، ایجاد کند.
استفاده از شاخص ها برای تشخیصهای اختلال عصبی – تحولی به غنی تر شدن توصیف بالینی روند و نشانه شناسی کنونی فرد کمک می کند.
علاوه بر شاخصهای توصیف کننده نمود بالینی مثل سن فرد در زمان آغاز اختلال یا درجه بندی شدت آن ، ممکن است اختلال های عصبی – تحولی شامل شاخص همراه با یک عارضه جسمانی یا ژنتیک یا عامل محیطی شناخته شده) باشد.
این شاخص به متخصص بالینی امکان استناد به عواملی را می دهد که احتمالاً نقش سبب شناختی در اختلال داشته باشد و نیز بر روند بالینی تأثیر بگذارد.
مثال های آن عبارت اند از اختلالهای ژنتیکی از قبیل نشانگان کروموزوم ایکس شکننده ، تصلب تکمه ای ، و نشانگان رت ؛ بیماری های جسمانی مثل صرع؛ عوامل محیطی از جمله وزن بسیار پایین در زمان تولد و قرار گرفتن جنین در معرض الکل( حتی در صورت نبودن علایم دال بر نشانگان جنین الکلی ).
