علتهای اجتناب از مدرسه در کودکان
علتهای اجتناب از مدرسه در کودکان
با شروع فصل پاییز و بازشدن مدرسه‌ها، یکی از مشکلات رایج والدین، اجتناب از مدرسه در کودکان است. این موضوع که فراگیری قابل‌توجهی دارد، ممکن است به‌دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و اگر مداخلات مناسب و به‌موقعی صورت نگیرد می‌تواند تبدیل به یک چالش رفتاری، رشدی و تحصیلی در کودک شود.
چرا توجه به دلایل اجتناب از مدرسه در کودکان مهم است؟
مدرسه فقط محلی برای درس خواندن کودک نیست؛ بلکه جایی است که کودک یکی از مهمترین مراحل رشدش را در آن می‌گذراند. بخش مهمی از شخصیت کودک در مدرسه شکل می‌گیرد و بسیاری از آسیبهای روحی که گاهی تا سالها با فرد باقی می‌ماند در محیط مدرسه اتفاق می‌افتد.
همچنین عملکرد تحصیلی کودک تحت‌تاثیر مسائل مختلف قرار می‌گیرد. به‌همین دلیل مهم است در مراحل اولیه برای ریشه‌یابی و درمان عوامل اجتناب از مدرسه در کودک اقدام کنید.
بعضی از نشانه‌های اجتناب از مدرسه در کودکان
- نشانه‌های جسمی مثل سردرد، شب‌ادراری، تهوع، تپش‌قلب، لکنت‌زبان
- علائم رفتاری مثل: پرخاشگری، گریه‌کردن، ناخن‌جویدن، گم‌کردن لوازم مدرسه، فرار از مدرسه، دیر به مدرسه رفتن
- نشانه‌های روانی مثل: اضطراب، افسردگی، انزوا
اجتناب از مدرسه در کودکان به جه دلایلی اتفاق می‌افتد؟
همان‌طور که گفتیم، این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که روش برخورد و درمان هرکدام متفاوت است.
اختلال اضطراب جدایی
یکی از مهمترین دلایل اجتناب کودک از رفتن به مدرسه، اختلال اضطراب جدایی است. کودک ممکن است شب قبل از رفتن به مدرسه یا صبح موقع آماده شدن، نشانه‌های جسمی مثل حالت تهوع، تپش قلب، اسهال، سردرد یا علائم جسمی دیگری را نشان دهد.
همچنین ممکن است از شب قبل، دچار بیخوابی شود؛ کابوس ببیند یا لجبازی کند. کودک مبتلا به این اختلال، نگران جداشدن از والدینش است. او می‌ترسد در زمان نبودنش کنار والدین، برای آنها اتفاق بدی بیفتد. ممکن است نگران سلامتی، گم شدن یا دوری همیشگی از والدین باشد.
کودکانی که در خانواده‌های آشفته زندگی می‌کنند یا دلبستگی ناایمن دارند و یا الگوی اضطرابی در خانواده‌شان وجود دارد، بیشتر درمعرض این اختلال قرار دارند.
اگر اختلال اضطراب جدایی به‌موقع توسط روانشناس تشخیص داده شود، با همراهی والدین، قابل‌درمان است.
انواع اختلال یادگیری
وجود انواع اختلالات یادگیری، عامل دیگری برای اجتناب از مدرسه در کودکان است. دانش‌آموزی که دیرتر از سایر همکلاسیهایش، درسها را یاد می‌گیرد یا نمی‌تواند به‌خوبی بقیه به سوالات معلم جواب دهد، احساس بی‌ارزشی و ناتوانی می‌کند و عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفسش کاهش می‌یابد.
همچنین به‌دلیل بازخورد منفی که از والدین و معلم می‌گیرد، علاقه خود را به درس و مدرسه ازدست می‌دهد.
اختلالات یادگیری انواع مختلفی دارند که ازجمله آنها می‌توانیم به اختلال در نوشتن، خواندن، ریاضی و نوشتن آینه‌ای اشاره کنیم. وجود اختلال یادگیری به‌معنی پایین بودن بهره‌هوشی کودک نیست و با مداخلات درمانی به‌موقع توسط متخصص، قابل‌درمان است.
اگر این اختلالات در سال اول تحصیل، شناسایی و درمان نشوند، ممکن است در تمام سالهای تحصیلی و حتی در دانشگاه باعث عدم‌موفقیت فرد شوند.
بیش‌فعالی و نقص‌توجه: یکی از دلایل اجتناب از مدرسه
این اختلال هم یکی دیگر از مواردی است که اغلب در کلاس اول یا پیش‌دبستانی توسط معلمان شناسایی می‌شود. ممکن است کودک در کلاس حضور فیزیکی داشته باشد؛ اما به درس معلم توجهی نکند و چیزی یاد نگیرد.
در بیش‌فعالی، نشستن در کلاس برای کودک سخت است و او مدام از جایش بلند می‌شود و در کلاس راه می‌رود. کوچکترین عامل حواس‌پرتی، می‌تواند تمام تمرکز کودک را به‌هم بریزد.
تشخیص به‌موقع این مشکل توسط والدین و معلم و ارجاع کودک به متخصص می‌تواند از برچسب‌زدن به کودک به‌عنوان کودک بی‌نظم و نافرمان جلوگیری کند.
افسردگی در کودک
کودکی که افسرده است از انجام فعالیتهای معمول که باعث لذت و شادی کودکان دیگر می‌شود، لذتی نمی‌برد. او انرژی کافی برای انجام تکالیف مدرسه، حضور در فعالیتهای جمعی و حتی بازی با دوستانش را ندارد. کودک افسرده معمولا در خانه هم نشانه‌های از خودش بروز می‌دهد که والدین متوجه آن می‌شوند.
محیط نامناسب مدرسه
گاهی اجتناب از مدرسه در کودکان به‌دلیل وجود یک اختلال در کودک نیست؛ بلکه محیط مدرسه برای او ناخوشایند است.
برای شناسایی این مشکل باید با کودک حرف بزنید. ممکن است حضور یک همکلاسی یا هم‌مدرسه‌ای قلدر باعث شده باشد کودک از مدرسه بیزار شود.
شاید هم نتوانسته با معلمش ارتباط عاطفی مناسب را برقرار کند. کودکانی که به‌تازگی از محیط خانه و والدین جدا شده‌اند، نیاز به مدتی زمان دارند تا به محیط جدید عادت کنند. تعامل والدین یا معلم می‌تواند کمک زیادی به حل این مشکل کند.
اگر مدرسه او را به‌تازگی عوض کرده‌اید، ممکن است دلتنگ دوستان قدیمی و فضای مدرسه قبلی باشد و به‌همین دلیل بهانه‌جویی و لجبازی کند.
سبک زندگی نامناسب خانواده: یکی از دلایل اجتناب از مدرسه در کودک
گاهی سبک زندگی در خانه طوری است که کودک آمادگی کافی برای حضور در مدرسه را ندارد. یک دانش‌آموز دبستان باید شب زود بخوابد تا صبح بتواند پرانرژی بیدار شود. اگر والدین تا دیروقت بیدار باشند و کودک هم پابه‌پای آنها به بازی یا تماشای تلویزیون مشغول باشد، نمی‌تواند به‌اندازه کافی بخوابد. درنتیجه صبح برای نرفتن به مدرسه به‌دنبال بهانه است.
همچنین به تغذیه او بسیار توجه کنید. سعی کنید صبح باعجله آماده نشود تا فرصت کافی برای خوردن صبحانه داشته باشد. یک میان‌وعده مقوی و سالم هم برای ساعت تفریح او در مدرسه آماده کنید و در کیفش قرار دهید.
احساس خواب‌آلودگی و گرسنگی، توانایی یادگیری دانش‌آموز را به‌شدت کم می‌کند و باعث می‌شود رفتن به مدرسه را دوست نداشته باشد.
چند راهکار برای حل مشکل اجتناب از مدرسه در کودکان
- کودک را از قبل برای حضور در مدرسه آماده کنید. با او حرف بزنید و سعی کنید ازمیان حرفهایش، به نگرانیهای او پی ببرید.
- جلوی کودک با هم دعوا نکنید و درباره جدایی یا بیماری صحبت نکنید.
- او را به‌خاطر ترس از مدرسه یا عدم‌تمایل به رفتن به مدرسه سرزنش و تنبیه نکنید.
- توانمندیهایش را ببینید و او را تشویق کنید.
- با معلم او درتماس باشید تا بهتر بتوانید مساله را ریشه‌یابی کنید.
- برنامه خواب منظمی برای کودک مشخص کنید و محیط خانه را برای رسیدن به آرامش در شب و خواب راحت آماده کنید.
- موادغذایی سالم و ویتامینها و پروتئینهای کافی را در برنامه غذایی کودک قرار دهید.
- درصورتی‌که اجتناب از مدرسه در کودک ادامه پیدا کرد، حتما با متخصص مشورت و اقدام درمانی را شروع کنید.
