ایوالی (EVALI): وقتی ویپ کشیدن به ریه‌های شما آسیب می‌زند

یادمه یه زمانی خیلی ها فکر می کردند ویپ کشیدن خیلی باکلاس‌تر و کم‌ضررتر از سیگاره.

تبلیغات رنگارنگ و طعم‌های وسوسه‌انگیز، همه‌جا بودن.

حتی یه مدت خودم هم وسوسه شدم که امتحان کنم.

ولی خوشبختانه قبل از اینکه بخوام تجربه اش کنم، یه اتفاق باعث شد که کلا نظرم عوض بشه.

یکی از دوستای نزدیکم، یه جوون سالم و سرحال، یهو با یه بیماری ریوی عجیب بستری شد.

بعد از کلی آزمایش و بررسی، دکترها تشخیص دادن که به یه بیماری نادر به اسم ایوالی (EVALI) مبتلا شده.

اون موقع بود که فهمیدم پشت این ظاهر فریبنده ویپ، چه خطرات جدی‌ای پنهان شده. این تجربه شخصی باعث شد که بیشتر در مورد این بیماری تحقیق کنم و تصمیم بگیرم که اطلاعاتم رو با شما هم به اشتراک بذارم.

پس با من همراه باشید تا با هم بررسی کنیم که ایوالی چیه، چه علائمی داره و چطور می‌تونیم ازش جلوگیری کنیم.

داستان من با ویپ و یک هشدار

همونطور که گفتم، من هم یه زمانی مثل خیلی از شماها فکر می‌کردم ویپ یه جایگزین بی‌خطر برای سیگاره.

ولی بعد از اتفاقی که برای دوستم افتاد، فهمیدم که اینطور نیست.

اون روزها، دوستم که یه ورزشکار حرفه‌ای بود و همیشه به سلامتیش اهمیت می‌داد، به خاطر ویپ کشیدن کارش به بیمارستان کشید.

دیدن درد و رنجش خیلی برام سخت بود. می‌تونستم ببینم که چقدر پشیمونه که اصلا سراغ ویپ رفته.

این تجربه تلخ باعث شد که من یه نگاه جدی‌تر به این موضوع داشته باشم و تصمیم بگیرم که در مورد خطرات ویپ و به خصوص بیماری ایوالی، با بقیه هم صحبت کنم.

شاید با خوندن این مطلب، بتونید تصمیم‌های بهتری برای سلامتی خودتون و عزیزانتون بگیرید.

ایوالی (EVALI) دقیقا چیه؟

ایوالی (EVALI) مخفف عبارت “E-cigarette or Vaping product use-Associated Lung Injury” به معنی “آسیب ریوی مرتبط با مصرف سیگار الکترونیکی یا محصولات ویپینگ” هست.

این یه بیماری التهابی جدیه که به ریه‌های شما آسیب می‌زنه.

بیماری evali در اثر ویپینگ ایجاد میشه، یعنی وقتی شما از یه دستگاه الکترونیکی کوچیک برای استنشاق ذرات ریز نیکوتین مایع و طعم‌دهنده‌ها استفاده می‌کنید.

جالبه بدونید که ایوالی می‌تونه افرادی رو تحت تاثیر قرار بده که تا 90 روز قبل از شروع علائم، از محصولات ویپینگ استفاده کردن.

چه کسانی در معرض خطر “ایوالی” هستند؟

هر کسی که ویپ می‌کشه ممکنه به ایوالی مبتلا بشه، اما بعضی افراد بیشتر در معرض خطر هستن، از جمله:

• افراد زیر 35 سال
• افرادی که THC ویپ می‌کنن (THC ماده اصلی روان‌گردان در ماری‌جوانا هست)
• افرادی که ویپ‌های حاوی THC رو از منابع غیررسمی (آنلاین، خانواده یا دوستان) تهیه می‌کنن.

ایوالی چقدر جدیه؟

متاسفانه باید بگم خیلی جدیه!

حدود 90 درصد موارد گزارش شده ایوالی نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارن.

طبق آمار، در سال 2020، ایوالی مسئول نزدیک به 3000 مورد بستری شدن و تقریبا 70 مرگ بوده.

ایوالی می‌تونه به طور ناگهانی (حاد) یا به تدریج و پیوسته (تحت حاد) ایجاد بشه. موارد شدید می‌تونن کشنده باشن.

علائم ایوالی: ریه‌های شما دارن فریاد می‌زنن!

علائم ایوالی می‌تونن متنوع باشن، اما شایع‌ترین اونها عبارتند از:

• درد قفسه سینه
• سرفه
• تنگی نفس (دیسپنه)
• ضربان قلب تند (تاکی‌کاردی)
• درد شکم
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• تب
• لرز
• کاهش وزن غیر قابل توضیح

در بعضی موارد، ایوالی ممکنه منجر به مرگ بشه. اگه شما ویپ می‌کشید و هر کدوم از این علائم رو تجربه می‌کنید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

علت اصلی ایوالی چیه؟

متاسفانه، کارشناسان به طور کامل مطمئن نیستن که کدوم اجزای مایعات الکترونیکی (e-juice یا vape juice) به طور مستقیم منجر به التهاب ریه میشن.

با این حال، یه ارتباط بین ایوالی و استات ویتامین E وجود داره.

استات ویتامین E: متهم اصلی؟

استات ویتامین E یه شکل مصنوعی از ویتامین E هست.

تولیدکنندگان ممکنه اون رو به مایعات الکترونیکی که حاوی THC هستن اضافه کنن.

استات ویتامین E اگه خورده بشه یا به عنوان لوسیون یا کرم روی پوست استفاده بشه بی‌خطره، اما وقتی حرارت داده بشه و به عنوان بخار استنشاق بشه، ممکنه به ریه‌ها آسیب برسونه.

یه مطالعه نشون داده که استات ویتامین E در مایع ریه 48 نفر از 51 بیمار ایوالی در 16 ایالت مختلف آمریکا پیدا شده. در مقابل، نمونه‌های مایع ریه گرفته شده از افراد سالم حاوی این ماده نبودن.

آیا ایوالی فقط مربوط به THC هست؟

نه، لزوما.

درسته که استات ویتامین E اغلب در ویپ‌های حاوی THC پیدا میشه، اما موارد ایوالی در افرادی که فقط نیکوتین ویپ می‌کنن هم گزارش شده.

این نشون میده که ممکنه عوامل دیگه‌ای هم در ایجاد این بیماری نقش داشته باشن. به همین دلیله که محققان هنوز دارن روی این موضوع تحقیق می‌کنن.

تشخیص ایوالی: وقتی دکترها دنبال سرنخ می‌گردن

تشخیص ایوالی می‌تونه چالش‌برانگیز باشه، چون علائم اون با خیلی از بیماری‌های ریوی دیگه مشترکه.

پزشک شما سابقه پزشکی شما رو بررسی می‌کنه و یه معاینه فیزیکی انجام میده.

در طول معاینه، اونها با استفاده از یه گوشی پزشکی به ریه‌های شما گوش میدن (آسکولتاسیون). اونها همچنین سوالاتی از شما می‌پرسن، مثل:

• علائم شما چیه؟
• آیا ویپ می‌کنید؟
• آیا در سه ماه گذشته ویپ کرده‌اید؟
• آیا نیکوتین، THC یا هر دو رو ویپ می‌کنید؟
• مایع الکترونیکی برای ویپ خودتون رو از کجا تهیه کردید؟

پزشک شما همچنین آزمایشاتی رو برای کمک به تایید تشخیصش تجویز می‌کنه.

آزمایشاتی که به تشخیص ایوالی کمک می‌کنن

برای کمک به تایید ایوالی، پزشک شما ممکنه آزمایشات زیر رو تجویز کنه:

• آزمایش سطح اکسیژن خون: این آزمایش نشون میده که چه مقدار اکسیژن در خون شما وجود داره. سطوح پایین اکسیژن خون نشون‌دهنده آسیب ریه هست. پزشک ممکنه یه نمونه خون بگیره یا از پالس اکسیمتری برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون شما استفاده کنه.
• آزمایشات تصویربرداری: آزمایشات تصویربرداری آزمایشات بدون درد و غیرتهاجمی هستن که به پزشک کمک می‌کنن تا به دنبال آسیب ریه بگرده. اونها ممکنه یه عکس قفسه سینه با اشعه ایکس یا یه توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن تجویز کنن.
• تست‌های عملکرد ریه (PFTs): PFTs به تعیین اینکه ریه‌های شما چقدر خوب کار می‌کنن کمک می‌کنن.

درمان ایوالی: راهی برای بهبودی وجود داره؟

از اونجایی که ایوالی علائم مشابهی با عفونت‌های ریوی داره، پزشک شما ممکنه در ابتدا شما رو با آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضد ویروسی درمان کنه تا عفونت رو رد کنه.

درمان شما همچنین ممکنه شامل موارد زیر باشه:

• کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها داروهایی هستن که به کاهش التهاب کمک می‌کنن. پزشک شما ممکنه یه استنشاقی یا یه نبولایزر برای استنشاق مستقیم کورتیکواستروئیدها به ریه‌های شما تجویز کنه.
• اکسیژن‌درمانی: اکسیژن‌درمانی به معنی دریافت اکسیژن “اضافی” هست. شما اکسیژن اضافی رو از طریق یه لوله پلاستیکی انعطاف‌پذیر با دو شاخه که وارد سوراخ‌های بینی شما میشه (یه کانولای بینی) دریافت می‌کنید. کانولای بینی به یه مخزن اکسیژن متصل میشه.
• تهویه مکانیکی: یه ونتیلاتور یه ماشینیه که یا به طور جزئی یا به طور کامل برای شما تنفس می‌کنه. موارد شدید ایوالی ممکنه نیاز به تهویه مکانیکی داشته باشن.

بیشتر افراد چند روز پس از شروع درمان ایوالی شروع به احساس بهتری می‌کنن.

با این حال، ممکنه مدت زمان بیشتری طول بکشه تا بعد از درمان به فعالیت‌های معمول خودتون برگردید. پزشک شما به شما خواهد گفت که چه انتظاری داشته باشید.

پیشگیری بهتر از درمان: چطور از ایوالی دور بمونیم؟

بهترین راه برای جلوگیری از ایوالی، اجتناب از محصولات ویپینگ هست، به ویژه اونهایی که حاوی THC یا استات ویتامین E هستن.

اگه ویپ می‌کنید، مطمئن بشید که محصولات ویپینگ رو از یه فروشنده مجاز خریداری می‌کنید.

بعد از ایوالی: زندگی با ریه‌های آسیب‌دیده

ایوالی یه بیماری نسبتا جدیده و کارشناسان مطمئن نیستن که اثرات طولانی‌مدت اون چیه.

بعضی از افراد بعد از اتمام درمان دوباره علائم رو تجربه می‌کنن، بنابراین مهمه که قرار ملاقات‌های پیگیری رو با پزشک خودتون برنامه‌ریزی کنید.

پزشک شما ممکنه شما رو به یه متخصص ریه ارجاع بده. متخصصان ریه پزشکانی هستن که در تشخیص و درمان بیماری‌هایی که ریه‌ها و سایر قسمت‌های سیستم تنفسی شما رو تحت تاثیر قرار میدن تخصص دارن.

سوالات متداول درباره ایوالی (FAQ)

نکات کلیدی برای به خاطر سپردن

• ایوالی (EVALI) یک بیماری جدی ریوی مرتبط با ویپینگ است.
• علائم آن شامل تنگی نفس، سرفه، درد قفسه سینه و تب است.
• استات ویتامین E یک ماده شیمیایی است که ممکن است در ایجاد ایوالی نقش داشته باشد.
• بهترین راه برای پیشگیری از ایوالی، اجتناب از ویپینگ است.
• اگر ویپ می کنید و علائم ایوالی را تجربه می کنید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

امیدوارم این اطلاعات برای شما مفید بوده باشه. به یاد داشته باشید که سلامتی شما از هر چیزی مهم‌تره. پس مراقب خودتون باشید و سعی کنید تصمیم‌های درستی برای حفظ سلامتیتون بگیرید.