مهارت جرات مندی و روشهایی برای تقویت آن

مهارت جرات مندی یکی از مهارتهای ضروری زندگی است. با داشتن این مهارت می‌توانید بدون اینکه به دیگران بی‌احترامی کنید یا حقوق آنها را پایمال کنید، از حقوق خودتان دفاع کنید. همچنین می‌توانید در جامعه ابراز وجود کنید و به خواسته‌های به‌حقتان برسید.

جرات مندی چیست؟

گرفتن حق با پرخاشگری و بی‌احترامی و تنش فراوان، جرات مندی محسوب نمی‌شود. قرار نیست به‌خاطر گرفتن حق خودتان، به دیگران آسیب برسانید یا حقوق آنها را تضییع کنید.

مهارت جرات مندی شامل روش سالمی برای ارتباط است که باعث می‌شود ضمن ابراز آزادانه احساسات، افکار و ارزشهای خودتان، به احساسات و ارزشهای دیگران هم احترام بگذارید.

مهارت جرات مندی چه مولفه‌هایی دارد؟

• باید این توانایی را داشته باشید که عقیده و نظرتان را ابراز کنید و از قضاوت و یا برخورد نامناسب دیگران نترسید.
• اگر کسی رفتار نامناسب یا توهین‌آمیزی با شما دارد، بتوانید از او بخواهید رفتارش را تغییر دهد.
• چنانچه کسی خواسته غیرمنطقی و نادرستی از شما دارد، بدون اینکه با او درگیر شوید یا بی‌احترامی کنید، بتوانید به او نه بگویید.
• احساسات منفی و مثبت خودتان را بپذیرید و به‌راحتی آنها را ابراز کنید.
• بدون ناراحتی، انتقادها را بشنوید و نقاط ضعفتان را بپذیرید و درجهت بهبود آنها تلاش کنید.
• توانایی شروع و برقراری تعامل صحیح با دیگران را در جامعه داشته باشید.

سبکهای تعاملی

• سبک منفعلانه: در این سبک، فرد خواسته‌هایش را بیان نمی‌کند. مخالفت نمی‌کند. حرفش را نمی‌زند و احساساتش را با روشهای غیربالغانه مثل قهرکردن نشان می‌دهد یا به‌صورت خشم فروخورده در خودش نگه می‌دارد.
• سبک پرخاشگرانه: در این سبک، فرد با دعوا، تحقیر و تمسخر دیگران یا تضییع حقوق دیگران می‌خواهد حقش را بگیرد.
• سبک جرات مند: فرد بدون ایجاد تنش و پرخاش، حرفش را می‌زند و از حقش دفاع می‌کند. درعین‌حال به حقوق دیگران هم احترام می‌گذارد.

داشتن مهارت جرات مندی چه تاثیری در زندگی شما خواهد داشت؟

• می‌توانید مرزهایتان را با دیگران مشخص کنید و از آنها بخواهید به حریم شخصی شما احترام بگذارند.
• اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس بالاتری خواهید داشت.
• بدون پرخاشگری و تحمل استرس فراوان، می‌توانید به حقتان برسید.
• نیازی نیست تن به خواسته‌های نامناسب و غیرمنطقی دیگران بدهید و عواقب آنها را تحمل کنید.
• می‌توانید برای کارهایتان برنامه‌ریزی شخصی داشته باشید، بدون اینکه دیگران اجازه داشته باشند وقت شما را تلف کنند.
• وظایفتان را در زمان مناسب انجام می‌دهید و کارهایتان برای دقیقه نود نمی‌ماند.
• احساس آرامش بیشتری خواهید کرد.
• زمینه رشد استعدادهایتان فراهم می‌شود و می‌توانید از فرصتهایی که زندگی دراختیارتان قرار می‌دهد، بهتر استفاده کنید.
• روابط شخصی و کاری بهتری با دیگران خواهید داشت.
• با پذیرش نقد منصفانه، سعی می‌کنید نقاط ضعفتان را برطرف کنید و روز‌به‌روز بهتر شوید. همچنین دیگر ترسی از قضاوت دیگران نخواهید داشت.
• احتمال بروز مشکلات روانی مثل افسردگی و اضطراب در شما کمتر می‌شود.
• چون می‌توانید از حقتان دفاع کنید، کمتر احساس خشم می‌کنید.

چطور می‌توانید مهارت جرات مندی را در خود تقویت کنید؟

مهارت جرات مندی هم مانند هر مهارت دیگری با آموزش‌دیدن و تکرار و تمرین، تقویت می‌شود. همچنین نیاز است به شناخت خوبی از خودتان برسید. راهکارهای مختلفی برای کسب و بهبود این مهارت وجود دارد:

حقوق خود و افراد دیگر را در جامعه بشناسید

برای اینکه بتوانید حقوق خود را مطالبه کنید و به حق دیگران هم احترام بگذارید، باید ابتدا با این حقوق آشنا شوید. همه افراد جامعه شایسته رفتار محترمانه هستند. همچنین حق دارند درباره مسائل شخصی خود تصمیم‌گیری کنند.

حق انتخاب سبک و مسیر زندگی شخصی با توجه به ارزشهای فردی برای همه محفوظ است؛ البته تاجایی‌که به ارزشهای دیگران بی‌احترامی نکند. همچنین همه بای بتوانند از فرصتهای زندگیشان برای پیشرفت استفاده کنند و درصورت لزوم به خواسته‌های غیرمنطقی دیگران جواب رد بدهند.

خودآگاهی قدم مهمی برای تقویت مهارت جرات مندی است

سعی کنید خودتان را بیشتر بشناسید. ببینید چه افکار و احساساتی دارید. آنها را بپذیرید و با نقاط قوت و ضعف خودتان آشنا شوید.

مهارت نه گفتن را یاد بگیرید

بسیاری از مشکلات و دردسرهای زندگی افراد به دلیل این است که نتوانستند درموقع لزوم نه بگویند. درنتیجه مجبور شدند کاری را انجام دهند که حتی موافق آن نبودند یا در توانشان نبود.

اگر خواسته‌ای به‌نظرتان غیرمعقول است، از اینکه طرف مقابلتان ناراحت شود نترسید. محترمانه و مودبانه و با دلیل و منطق با او صحبت کنید و سعی کنید او را قانع کنید. اما اگر قانع نشد و بر خواسته خودش اصرار کرد، قاطعانه نه بگویید.

مهارتهای ارتباطی غیرکلامی را در خودتان تقویت کنید

وقتی می‌خواهید قاطعانه جواب منفی بدهید یا از حقتان دفاع کنید، صرفا با کلمات نمی‌توانید این کار را انجام دهید. در این مواقع بهتر است قاطعیت و اعتمادبه‌نفستان را با زبان بدن هم به طرف مقابل نشان دهید.

برای افزایش مهارت جرات مندی اموزش ببینید

نداشتن این مهارت، مشکلات جدی برای زندگی اجتماعی، کاری و حتی روابط شخصی‌تان ایجاد می‌کند. برای تقویت مهارت جرات مندی می‌توانید کتابهای مرتبط را مطالعه کنید یا در کارگاههای آموزشی شرکت کنید. دکتر یاسین نجفی زادگان در کارگاه مهارتهای زندگی، بخشی از مبحث را به مهارت جرات مندی اختصاص داده‌اند.

چطور می‌توانید مهارت جرات مندی را به کودکان یاد بدهید؟

• در قدم اول خودتان برای کودکتان الگو باشید. وقتی او ببیند که چقدر راحت و محترمانه حرفهایتان را می‌زنید و از حقتان دفاع می‌کنید، شما را الگوی خودش قرار می‌دهد.
• تفاوت جرات مندی و پرخاشگری را به کودکتان یاد دهید و لزوم احترام به دیگران را به آنها یادآوری کنید.
• به کودک اجازه دهید احساساتش را ابراز کند.
• مهارت همدلی با دیگران را به کودک یاد دهید.
• به او برچسب نزنید. برچسب زدن به کودک باعث می‌شود از ابراز عقیده بترسد و دیگر حرفش را نزند.

آموزش مهارت جرات مندی برای چه کسانی مناسب و کاربردی است؟

این مهارت یکی از چند مهارت ضروری زندگی است؛ به‌همین دلیل برای اکثر افراد در گروههای مختلف سنی مناسب است. هم کودکان و هم بزرگسالان باید این مهارت را برای موفقیت در زندگی شخصی خودشان یاد بگیرند.

همچنین کسانی که مسئولیت پرورش دیگران را به عهده دارند مانند معلمان و اساتید دانشگاه و مربیان ورزشی هم بهتر است این مهارت را خوب یاد بگیرند تا بتوانند به شاگردان خود هم آموزش دهند.