راه‌هایی برای درمان خجالتی بودن نوجوانان

خجالتی بودن نوجوانان امری بسیار شایع است که اکثر افراد در سنین نوجوانی با آن درگیر هستند. خجالت در نوجوانان به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد و می‌تواند زندگی آن‌ها را تا حد زیادی تحت تاثیر خود قرار داده و از حضور نوجوانان در محیط‌های اجتماعی ممانعت به عمل می‌آورد.

خجالتی بودن در نوجوانان بسیاری از آن‌ها را مجبور می‌کند که به مراکز مشاوره و روان شناسی مراجعه کنند.

در این مقاله قصد داریم ابتدا شما را با مفهوم خجالتی بودن نوجوانان و عواملی که بر آن تاثیرگذار هستند آشنا خواهیم کرد سپس راه کارهایی را برای درمان خجالتی بودن نوجوانان و رفع این احساس به شما معرفی می‌کنیم که می‌توانند به حضور موثرتر در اجتماع کمک کنند.

خجالتی بودن به چه معناست؟

خجالتی بودن یک نوع حالت روحی و جسمی است که فرد را در مواجهه با موقعیت‌های مختلف دچار احساس هراس و ترس می‌کند. هراس و ترسی که به دنبال این حالات در فرد ایجاد می‌شود، می‌توانند به بروز علائم خجالت منجر شوند و احساسات فرد را تحت تاثیر قرار دهند.

علاوه‌بر علائم روحی و روانی خجالتی بودن نوجوانان که در قسمت‌های بعدی به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، فرد خجالتی ممکن است درجاتی از نشانه‌های جسمی از جمله سرخ شدن گونه‌ها، لکنت زبان، لرزش دست‌ها، عرق کردن پیشانی، لرزش پاها و… را تجربه کند.

یک نوجوان خجالتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

خجالتی بودن نوجوانان نشانه‌ها و علائم مختلفی دارد که کمرو بودن آن‌ها را نشان می‌دهد. نشانه‌ها و علائم خجالتی بودن در نوجوانان بسیار گسترده هستند؛ به طوری که ما قادر به برشمردن تک تک آن‌ها در این قسمت نیستیم. نشانه‌های خجالتی بودن نوجوانان شامل موارد زیر هستند:

• از حضور در اجتماع خودداری می‌کند
• مدام خودخوری می‌کند
• تمایلی به صحبت کردن با دیگران ندارد
• در برابر پایمال شدن حق خود هیچ گونه اعتراضی نمی‌کند
• در زندگی روزمره خود از اعتماد به نفس کافی بهره‌ای ندارد
• از بیش از حد صحبت کردن می‌ترسد
• نمی‌تواند در مواقع ضروری به درخواست‌های نامعقول نه بگوید
• از قدرت تصمیم گیری کافی برخوردار نیست

 

علت خجالتی بودن نوجوانان چیست؟

بررسی دلایل خجالتی بودن در نوجوانان می‌تواند تا حد زیادی در حل این مشکل کمک کننده باشد. از جمله دلایلی که برای خجالتی بودن نوجوانان وجود دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گاه نحوه تربیت نادرست پدر و مادرها به گوشه‌گیر شدن نوجوانان دامن زده و آن‌ها را از اجتماع دور می‌کند.
• تنبیه‌های افراطی و غیر اصولی والدین می‌تواند به سرخورده شدن نوجوانان و کناره‌گیری آن‌ها از اجتماع منجر شود.
• مقایسه نوجوان با دیگر نوجوانان از سوی والدین یا خود نوجوان می‌تواند در کاهش اعتماد به نفس او تاثیرگذار باشد.
• داشتن دوستان مغرور و خودبزرگ‌بین می‌تواند دلیلی برای ایجاد خود کم‌بینی در نوجوانان باشد.
• عدم دریافت حمایت و محبت کافی از سوی یک یا هر دوی والدین می‌تواند نوجوان را سرخورده کرده و از اعتماد به نفس او بکاهد.
• نوجوانانی که هنوز به خود باوری نرسیده‌اند از اعتماد به نفس کمتری نسبت به سایر نوجوانان برخوردار هستند.
• احساس کمبود می‌تواند نوجوانان را سرخورده کرده و اعتماد به نفس آن‌ها را از بین ببرد.

خجالتی بودن نوجوانان چه پیامدهایی را برای آن‌ها به همراه خواهد داشت؟

خجالت در نوجوانان می‌تواند در برخورد این گروه سنی با سایر افراد اختلالاتی ایجاد کند و مانع از مواجهه و قرارگیری آن‌ها در موقعیت‌هایی که به پیشرفت او منتهی می‌شوند باشد.

همچنین احساسات ناخوشایندی از جمله احساس شکست، ناکامی، ناتوانی و… که به دنبال خجالتی بودن در نوجوانان ایجاد می‌شود می‌توانند علائم افسردگی و اضطراب را در این گروه سنی افزایش دهند.

به دنبال احساس خجالت در نوجوانان، مشکلاتی از جمله کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس در آن‌ها ایجاد می‌شود که این مشکلات می‌توانند به خودداری نوجوان از قرار گیری در موقعیت‌های اجتماعی مختلف منجر شوند؛ در این صورت این دسته از نوجوانان به موقعیت‌ها و موفقیت‌های خود راضی نخواهند بود.

چنان‌چه مشکل کم‌رویی و خجالتی بودن در نوجوانان رفع نشود، نوجوان به مصرف الکل یا مواد مخدر روی خواهد آورد تا به این وسیله به نوعی اعتماد به نفس کاذب و مخرب دست پیدا کند.

---

چگونه خجالت نوجوانان را برطرف کنیم؟

کم‌رویی و خجالت در نوجوانان یکی از مشکلاتی است که با کمی همکاری و احساس نیاز به درمان از سوی نوجوان و چند راه کار قابل رفع است. برای رفع مشکل کم رویی در نوجوانان تکنیک‌هایی وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

• نوجوان را برای شرکت در جمع‌های دوستانه و خانوادگی تشویق کنید و از او بخواهید که تجارب و خاطرات خود را با دیگران درمیان بگذارد. فعالیت در جمع‌های دوستانه می‌تواند تا حد زیادی در رفع مشکل خجالتی بودن نوجوان شما موثر باشد.
• به عنوان یک نوجوان هرگز تصور یک آدم خجالتی و کم‌رو را از خود نداشته باشد و از تکرار جملاتی از جمله «من خجالتی و کم رو هستم»، «من اعتماد به نفس کافی را ندارم»، «من نمی‌توانم کاری را به درستی انجام دهم» و… بپرهیزید.
• خود را برای تکرار جملاتی مانند «من شهامت انجام این کار را دارم»، «من می‌توانم به خوبی از پس کارها بربیایم» و… ترغیب کنید.
• سعی کنید تصور خود را از جنس مخالف اصلاح کنید و به این باور برسید که فرقی میان شما و جنس مخالف وجود ندارد و به همین دلیل لازم نیست که مدام در برخوردهای خود با جنس مخالف خجالت بکشید. البته این تصور به معنای از بین رفتن حیا و عفت میان شما و جنس مخالف نبوده و باید در برخوردهای خود کاملا به داشتن حیا و عفت توجه کنید.
• برای از بین بردن حس کم‌رویی و خجالت در خود، از سرزنش کردن خودتان بپرهیزید و به جای سرزنش در رفع مشکلات خود کوشا باشید.
• اهدافی را برای خود تعیین کرده و با برنامه‌ریزی صحیح و مطابق با وضعیت خود، در جهت تحقق آن‌ها بکوشید. برای مثال، می‌توانید با تعیین یک برنامه مناسب برای ارائه یک موضوع در جمع کلاسی آماده شوید.
• زمانی که می‌خواهید با کسی صحبت کنید یا منظور خودتان را بیان کنید، خود را درگیر رسومات نکرده و مقصود خود را واضح و بدون توجه به دیگر مسائل بیان کنید.
• در زمان صحبت با مخاطب به طور مستقیم به او نگاه کنید و ارتباط چشمی را قطع نکنید.
• هرگز اجازه ندهید در زمان صحبت با دیگران، حرکات دست‌ها و اعمال آن‌ها شما را از موضوع اصلی منحرف کند. سعی کنید در هر شرایطی حرف خود را ادامه داده و اجازه ندهید کسی صحبت شما را قطع کند.
• به دیگران اجازه ندهید که فرصت سو استفاده پیدا کنند و با واکنش‌های نامناسب شما را از کارهای‌تان بازدارند.
• فعالیت‌های خود در فضاهای جمعی را با انجام کارهای ساده‌ای از جمله سلام و احوال‌پرسی یا تعارف کردن گسترش دهید.
• ارتباط خود را با افراد با اعتماد به نفس بیشتر کرده و از برخورد با آدم‌های خجالتی که به خجالت شما دامن می‌زنند خودداری کنید.
• از تمسخر دیگران ترسی نداشته باشید و به دیده مانعی برای پیشرفت به آن نگاه نکنید. گاهی همین تمسخرها می‌توانند به تغییر وضعیت شما کمک کنند و شما را برای داشتن عملکردی بهتر ترغیب کنند.

جمع بندی

خجالت در نوجوانان مسئله بسیار مهمی است که باید به طور جدی و موثر با آن برخورد کرد. خجالتی بودن نوجوانان می‌تواند عواقب ناخوشایندی را برای آن‌ها به همراه داشته باشد که با چند راه‌کار می‌توان این مشکلات را حل کرد. در این مقاله راه‌کارهایی در ارتباط با کاهش خجالت در نوجوانان به شما ارائه دادیم که می‌توانند به رفع مشکلات شما کمک کنند.