رنگهای نقاشی کودکمان، چه رازهایی را نشانمان می‌دهند؟

در روانشناسی کودک، تفسیر نقاشی او ناگفته‌های بسیاری را از درونیات و افکارش آشکار می‌کند. برای بررسی نقاشی، معمولا از کودک می‌خواهند در حضور روانشناس یا کسی که مهارت تفسیر نقاشی را دارد، شروع به کشیدن کند.

تمام نکات ریز مشاهده شده مانند نحوه نشستن و مداد در دست گرفتن او حاوی پیام است. فشاری که به مداد و کاغذ وارد می‌کند، تکه‌تکه یا متصل بودن خطوط، توجه به جزئیات و زمان صرف شده برای نقاشی مهم هستند. اما در روانشناسی نقاشی کودک، توجه ویژه‌ای به رنگهای نقاشی شده است.

 

چرا کودک به استفاده از رنگ در نقاشی تمایل دارد؟

روانشناسی رنگ در کودک از جهاتی شبیه به بزرگسالان و از برخی جهات متفاوت است. کودک با بزرگ شدن، در معرض تجربیات زیادی قرار می‌گیرد. دنیای اطراف برای او تازه و پر از هیجان است. هر روز احساساتی را تجربه می‌کند که ممکن است برایش جدید باشند. او سعی می‌کند این تجربیات تازه را با رنگها، نقاشیها و بازیهایش نشان دهد.

استفاده گسترده کودک از رنگ در نقاشی، بیانگر زندگی پر از هیجان و احساسات است. دخترها غالبا بیشتر از پسرها از رنگهای متنوع استفاده می‌کنند.

کودک کم سن و سال، عاشق بازی با رنگهاست. دوست دارد همه جا را رنگی کند. اگر کودک خردسال دارید احتمالا روی دیوار منزل، کمد و کابینت و حتی روی اسباب بازی و عروسکش شاهد ثبت آثار هنری‌اش بوده‌اید.

رنگها شامل رنگهای گرم مثل قرمز و نارنجی و زرد، رنگهای سرد مثل آبی و سبز و بنفش تیره و رنگهای خنثی مثل خاکستری هستند. دخترها بیشتر دوست دارند از رنگهای گرم استفاده کنند و پسرها بیشتر از رنگهای سرد. البته هردویشان از همه گروههای رنگی استفاده می‌کنند. رنگهای گرم تحریک‌کننده، الهام بخش و شادی‌آفرینند. رنگهای سرد حس سکون و انفعال را تداعی می‌کنند.

استفاده بیش از حد از یک رنگ خاص، توجه یک روانشناس یا مربی کودک را به وجود وضعیت عاطفی خاصی در او جلب می‌کند.

هر رنگ در نقاشی کودک چه مفهومی دارد؟

• قرمز: رنگ محبوب کودکان کم سن و سال است و در نقاشی اغلب کودکان دیده می‌شود. نشانه انرژی بالای کودک و برونگرایی اوست. استفاده بیش از حد از این رنگ در سنین بالاتر بیانگر پرخاشگری و عدم تعادل است.
• نارنجی: استفاده از این رنگ، کودکی اجتماعی و فعال را نشان می‌دهد که به برقراری ارتباط با دیگران نیاز دارد. اگر از این رنگ بیش از اندازه در نقاشی استفاده کند، می‌تواند وجود تکانه در کودک و یا عدم تمرکز را آشکار کند.
• زرد: رنگ زرد، رنگ شادی، سرزندگی، خوش بینی و تمایل به مشارکت با دیگران است. کاربرد بیش از حد زرد در نقاشی کودک، تنش محیطی بالا و یا مشکلات عاطفی را نشان می‌دهد.
• صورتی: ما صورتی را به عنوان رنگ مورد علاقه دخترها می‌شناسیم، اما پسرها هم از این رنگ زیاد استفاده می‌کنند. صورتی رنگ صلح، خیال، خلاقیت و ملایمت است و نیاز به عشق و تعادل را نشان می‌دهد.
• آبی: وجود این رنگ در نقاشی کودک، بیانگر آرامش، تعادل و دلسوزی است. کودکان حساس و دورنگرا از آبی بیشتر استفاده می‌کنند. کاربرد خیلی زیاد این رنگ نشانگر خجالتی بودن و انزوای کودک یا افسردگی اوست.
• سبز: کودک آرام، حساس، باهوش و سازگار از این رنگ زیاد استفاده می‌کند. همچنین سبز بیانگر نیاز کودک به برقراری ارتباط است.
• بنفش: بنفش رنگ معنویت است اما استفاده زیاد کودک از آن در نقاشی، نارضایتی و اضطراب او را نشان می‌دهد.
• قهوه‌ای: این رنگ، کودکی منطقی و محتاط را نشان می‌دهد. استفاده زیاد از این رنگ به این معنی است که احتمالا او در معرض قوانین و سختگیری‌هایی قرار گرفته که از تحملش خارج است و یا به دلیل تاکید بیش از حد والدین به نظافت، دچار وسواس شده‌است.
• خاکستری: رنگی خنثی است که استفاده از آن در نقاشی کودک، گاهی معنای خاصی ندارد اما می‌تواند نشانه خودمختاری و منطق هم باشد.
• سیاه: استفاده کودک از رنگ سیاه به میزان کم و در حد ضرورت کاملا طبیعی است اما اگر بیش از اندازه به کاربرد سیاه تمایل دارد باید از نظر میزان اضطراب، ترس و غم و نیاز به سلطه بر دیگران بررسی شود.

نقاشی‌های تک‌رنگ در سنین بسیار کم، رایج هستند چون کودک بیشتر تمایل به کشیدن خطوط و اشکال دارد. اما اگر در سنین بالا، تمایلی به استفاده از رنگ نشان نمی‌دهد یا بیشتر نواحی نقاشی‌اش را سفید باقی می‌گذارد،

شاید نشان دهنده ناتوانی یا امتناع او از بروز احساساتش باشد. همچنین استفاده زیاد از رنگهای خنثی مثل خاکستری و عدم استفاده از رنگ ، بیانگر نیاز به بررسی مسائل روانشناسی در کودک است.

 

چگونه تجربه نقاشی را برای کودکمان لذت‌بخش کنیم؟

• اجازه دهیم کودکان به صورت خودانگیخته، رنگهای نقاشی را انتخاب کنند. این انتخاب داده‌های روانشناختی ارزشمندی را در اختیار ما قرار می‌دهد.
• کودکان در سنین بسیار پایین دوست دارند اشیا را با رنگهای مورد‌علاقه خود رنگ‌آمیزی کنند. شاید این رنگها با واقعیت متفاوت باشند. دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. آنها به مرور رنگ هر چیزی را یاد می‌گیرند.
• نقاشی او را با دیگران مقایسه نکنیم.
• او را تشویق کنیم.
• به توضیحاتش درمورد نقاشی توجه کنیم.
• در روانشناسی نقاشی کودک، تاکید زیادی بر آزاد گذاشتن او در انتخاب سوژه و رنگها می‌شود، چون نقاشی یکی از راههای ابراز وجود کودک در جهان است و به او کمک می‌کند افکار و احساساتی را که نمی‌تواند با کلمات بیان کند، به بزرگترها نشان دهد. وقتی کودک با میل و سلیقه خود نقاشی می‌کشد، تا حد زیادی تنشهای درونی خود را تخلیه می‌کند؛ اما اجبار او به نقاشی کشیدن موجب احساس فشار و تنفر در کودک می‌شود.
• نقاشی‌های کودک را به عنوان یادگاری در آلبومی نگه داریم و یا جایی از خانه که در معرض دید مهمانهاست، قرار دهیم.
• بهتر است به عنوان والدین ابزارهای مورد نیاز او را در دسترسش قرار دهیم و سپس فقط بنشینیم و نقاشی کشیدن کودکمان را تماشا کنیم. حتی می‌توانیم خودمان هم همراه او نقاشی بکشیم تا ارتباط عاطفی میانمان را بیشتر و آرامش و لذت را تجربه کنیم.