دلایل بی انگیزگی در نوجوانان چیست و چطور می‌توانیم در آنها ایجاد انگیزه کنیم؟

بی انگیزگی در نوجوانان یکی از نگرانیهای اصلی بسیاری از والدین در این دوره است. این بی انگیزگی ممکن است در زمینه تحصیلی، فعالیتهای اجتماعی، همراهی و همکاری با خانواده یا سایر وظایف زندگی نوجوان خود را نشان دهد.

کم شدن انگیزه در نوجوانان می‌تواند بر اثر فشار دوستان و همسالان، انتخاب هدفهای بزرگتر از توانایی او و سختی و زیاد بودن تکالیف مدرسه باشد. همچنین رفتار و روش برخورد والدین و معلمان هم در بی انگیزگی نوجوانان بی‌تاثیر نیست.

البته این مشکل خاص نوجوان شما نیست و یک مشکل شایع در این دوره سنی است که خوشبختانه راهکارهای زیادی هم دارد. همراه ما باشید تا با هم دلایل بی انگیزگی در نوجوانان را بررسی و چند راهکار را مرور کنیم.

تاثیر بی انگیزگی در نوجوانان بر بخشهای مختلف زندگی آنها

• ممکن است نوجوان دچار افت تحصیلی شود یا هنگام امتحانات و در مدرسه استرس شدیدی را تجربه کند.
• تکالیف مدرسه را به‌سختی و با چالش زیادی انجام دهد و زود خسته شود.
• تمرکز و انرژی کافی برای فعالیتهایش نداشته باشد یا کارها را با فشار زیاد و در لحظه آخر انجام دهد.
• آینده تحصیلی و شغلی و حتی روابط او تحت‌تاثیر قرار بگیرد.
• آسیبهای اجتماعی و بزهکاری در آنها افزایش پیدا کند.
• استعدادهایش ناشناخته می‌ماند و شکوفا نمی‌شود.

علتهای بی انگیزگی در نوجوانان چه هستند؟

سبک زندگی نامناسب یکی از دلایل بی انگیزگی در نوجوانان است

نوجوانان به دلیل شرایط خاص دوره نوجوانی و تمایل به استقلال، دوست دارند رژیم غذایی و برنامه زندگیشان را خودشان انتخاب کنند و زیاد به حرف والدین گوش نمی‌کنند. همچنین اکثر نوجوانان به علت استفاده زیاد از فضای مجازی، شبها تا دیروقت بیدار می‌مانند، ساعات خواب نامناسب دارند و احتمالا کم‌تحرک هستند. ازطرفی خطر مصرف مواد محرک و مخدر در این گروه سنی زیاد است.

همه این عوامل باعث می‌شوند نوجوان زود خسته شود، تمرکز کمی داشته باشد و قدرت حافظه و یادگیری او کاهش می‌یابد.

اعتماد به‌نفس پایین در نوجوان: دلیل دیگری برای بی انگیزگی در نوجوانان

اگر نوجوان به توانمندیهای خودش ایمان نداشته باشد، در کارهایی که نیاز به تلاش زیادی دارند، زود مایوس می‌شود. ممکن است او علاقه زیادی به یک موضوع خاص داشته باشد، اما باید یاد بگیرد تنها علاقه کافی نیست و برای رسیدن به موفقیت باید پشتکار هم داشته باشد.

استفاده از روشهای نامناسب و مسیرهای نادرست برای رسیدن به هدف هم می‌تواند باعث کاهش انگیزه در نوجوان شود.

می‌توانیم به این نوجوان پیشنهاد کنیم زندگینامه افراد موفق و مشهور را بخواند تا متوجه شود آنها هم برای رسیدن به موفقیت، سختیهای زیادی را تحمل کردند و با چالشهای زیادی مواجه شدند. به این ترتیب از شکست خوردن نمی‌ترسد.

نوجوان دوست ندارد کسی او را به کاری مجبور کند

میل به استقلال از شاخصه‌های مهم دوران نوجوانی است. به همین دلیل نوجوان دوست ندارد والدین و معلمانش او را برای رسیدن به هدف خاصی تحت فشار بگذارند. اگر نوجوان احساس کند بزرگترها تواناییهای او را نمی‌بینند و می‌خواهند تصمیمهای خودشان را به او تحمیل کنند، لجبازی می‌کند و تمایلی به انجام آن کارها ندارد.

در این مواقع باید به او فرصت انتخاب کردن بدهیم. بهتر است درباره ارزشهای هر کار با او صحبت کنیم؛ اما درنهایت اجازه دهیم خودش تصمیم بگیرد که چه کاری انجام دهد. در ازای کارهای خوب نوجوان از او تشکر کنیم.

نوجوان را در تصمیم‌گیریهای خانوادگی مشارکت دهیم تا او هم تمایل بیشتری به اجرای قوانین خانوادگی داشته باشد.

یکی دیگر از علتهای بی انگیزگی در نوجوانان، نداشتن مهارت مدیریت زمان است

نوجوانی که کارهای زیادی برای انجام دادن دارد، اگر خوب برنامه‌ریزی نکند، به‌مرور زمان بی‌انگیزه می‌شود. او باید یاد بگیرد کارهایش را اولویت‌بندی کند و اگر می‌تواند بعضی از کارهای غیرضروری را به زمان دیگری موکول کند. داشتن نظم و برنامه، استرس نوجوان را کم می‌کند و راندمان او را بالا می‌برد.

با او صحبت کنیم و دلایل بی‌انگیزه بودن او را بشنویم و اگر مشکلی دارد، کمک کنیم تا آن را حل کند. استفاده زیاد از فضای مجازی هم وقت زیادی از او می‌گیرد و باید برای مدیریت آن هم تصمیم درستی بگیرد.

اگر نوجوان برای سازماندهی کارهایش نیاز به کمک دارد، می‌توانیم او را راهنمایی کنیم یا از مشاور کمک بگیریم.

انتخاب اهداف دست‌نیافتنی و نامعقول

اگر هدفی که نوجوان برای خودش تعیین کرده، فراتر از توانایی او یا حتی نامعقول باشد، تلاش برای رسیدن به آن، انرژی زیادی از نوجوان می‌گیرد و باعث بی‌انگیزه شدن او می‌شود.

فقدان آموزش مهارتهای ضروری زندگی

متاسفانه در مدارس، مهارتهای اساسی زندگی مثل مهارت حل مساله، حل تعارض و روابط اجتماعی به نوجوانان آموزش داده نمی‌شود. درنتیجه آنها هنگام مواجهه با مشکلات موجود در خانه و مدرسه نمی‌دانند باید چکار کنند و چگونه این شرایط را مدیریت کنند.

برای جبران جای خالی این آموزشها در برنامه درسی مدارس، والدین و معلمان باید روی روابط بهتر با نوجوان و آموزشهای غیرمستقیم به او متمرکز شوند.

اگر نوجوان دچار مشکل شد یا اشتباهی از او سرزد، به‌جای سرزنش و برچسب‌زدن، باید با او همدلی کنند؛ حرف بزنند و اجازه دهند که نوجوان بداند محبت و توجه آنها بی‌قیدوشرط است. احساس کند که در مشکلات، بزرگترها حامی او هستند و برای رسیدن به موفقیت به او کمک می‌کنند.

وجود انواع مشکلات روانشناختی در نوجوان: از مهمترین دلایل بی انگیزگی در نوجوانان

برخی از اختلالات روانشناختی مثل افسردگی مزمن، اضطراب و وسواس می‌توانند عوامل مهمی در بی‌انگیزه شدن نوجوان باشند.

همچنین وجود اختلال یادگیری، بیش‌فعالی یا سایر اختلالاتی که در دوران کودکی شناسایی و درمان نشدند، ممکن است در نوجوانی به شکل کاهش انگیزه خودشان را نشان دهند.

برای تشخیص و درمان بهتر است با روانشناس مشورت کنید.

چطور می‌توانیم بی انگیزگی در نوجوانان را کم کنیم؟

• هر پیشرفت کوچکی را در او ببینیم و تشویق کنیم تا توانمندیهای خودش را ببیند و باور کند و به اینده امیدوار شود.
• برای تعیین اهداف دست‌یافتنی و مناسب او را راهنمایی کنیم؛ اما اجازه دهیم خودش تصمیم نهایی را بگیرد.
• او را با کسی مقایسه نکنیم تا او هم یاد بگیرد خودش را با دیگران مقایسه نکند؛ چون هرکس استعدادهای منحصربفرد و محدودیتهای خاص خودش را دارد.
• بعد از تعیین هدف، نیاز به یک برنامه اصولی و متناسب با تواناییهای خود دارد.
• وقتی نوجوان با مشکلی مواجه می‌شود، او را حمایت کنیم و در کنارش باشیم.
• اجازه دهیم با مشکلات مواجه شود و از شکست خوردن نترسد تا فرصت تجربه و یادگیری داشته باشد.
• نوجوان به نظرات افراد مهم زندگیش حساس است. به او نشان دهیم که تواناییهایش را باور داریم و هرگز او را سرزنش نکنیم.
• در تصمیم‌گیریهای مهم خانواده او را مشارکت دهیم و نظرش را بپرسیم.
• به او اجازه ابراز وجود بدهیم و وظایفی درحد توانش به او بسپاریم.
• علاقه‌های خودمان را به او تحمیل نکنیم و به خواسته‌هایش توجه کنیم.
• زمینه یادگیری مهارتهای مهمی مثل حل مساله و مدیریت زمان را فراهم کنیم.
• اگر نوجوان، مشکلاتی مثل افسردگی مزمن یا اضطراب شدید را تجربه می‌کند، برای درمان او به متخصص مراجعه کنیم.

 جمع‌بندی نقش اعضا خانواده در کاهش بی انگیزگی در نوجوانان

اطرافیان نوجوان به‌ویژه والدین و معلمان نقش مهمی در ایجاد انگیزه در او دارند. نوجوان برای یافتن هویت خود و پیدا کردن هدفهای زندگیش نیاز به راهنمایی و پشتیبانی دارد. خیلی مهم است که هدفهای او متناسب با توانمندیهایش و هم‌راستا با ارزشهای خانواده و جامعه باشد.

دوران نوجوانی پر از چالش است و نوجوان با وجود اینکه تمایل دارد کاملا مستقل باشد، اما نیاز به حمایت و همدلی اعضای خانواده دارد. برای اینکه بتوانیم جلوی بی انگیزگی در نوجوانان را بگیریم و کمکشان کنیم، اول باید بتوانیم با آنهای دوست باشیم و ثابت کنیم که درکشان می‌کنیم و به آنها اهمیت می‌دهیم. سپس می‌توانیم با برنامه‌ریزی فعالیتهای مشترک خانوادگی، رابطه خودمان را با نوجوانمان بهتر کنیم و به دلایل بی‌انگیزه شدن او پی ببریم.