علت ایجاد بلوغ زودرس در کودکان و روشهای پیشگیری از آن

بلوغ زودرس در کودکان، یکی از دغدغه‌های والدین است. هر تغییری باید متناسب با مرحله رشدی و در سن مناسب اتفاق بیفتد. بلوغ صرفا یک تغییر جسمی نیست؛ بلکه روی روان و شخصیت فرد هم تاثیر می‌گذارد.

اگر بلوغ در سن پایین رخ دهد، کودک ازنظر روانی آماده این تغییر نیست. ازطرفی به دلیل تمایزی که نسبت به هم‌سن ‌و سالهایش پیدا می‌کند، ممکن است درمعرض سوء‌رفتار، تمسخر یا توقعات نامناسب دیگران قرار بگیرد.

بنابراین داشتن اطلاعات کافی از علت و علائم شروع بلوغ زودرس و دانستن راههای پیشگیری از آن، به سلامت جسمی و روانی کودک و آرامش خانواده کمک زیادی می‌کند.

بلوغ زودرس چیست؟

اگر کودک زودتر از زمان طبیعی (قبل از ۸ سالگی در دختران و قبل از ۹ سالگی در پسران) دچار تغییرات جسمی و فیزیولوژیکی شود که او را شبیه بزرگسالان کند، بلوغ پیش از موعد اتفاق افتاده است.

دراین شرایط، بدن کودک در سن پایین‌تر از نرمال، شروع به رشد سریع می‌کند، تغییر شکل می‌دهد و توانایی تولیدمثل پیدا می‌کند.

علائم ایجاد بلوغ زودرس در کودکان

• رشد موهای زائد در زیربغل و اندام جنسی
• رشد موی صورت پسران
• بم شدن صدای پسران
• شروع پریود در دختران
• رشد بیضه در پسران و سینه‌ها در دختران
• آکنه
• سرعت افزایش قد

علت ایجاد بلوغ زودرس در کودکان چیست؟

تعدادی از این علتها ناشناخته و بعضی دیگر شناخته شده‌اند. بعضی از سندرومهای ژنتیکی، بیماریهای زمینه‌ای،  وجود تومورهایی در تخمدان یا بیضه یا مغز، اختلال هورمونی، آسیبهای مغزی، اختلال در غدد فوق کلیوی، بعضی از عفونتها، کم‌کاریهای شدید تیروئید و پرتودرمانی از عواملی هستند که ممکن است موجب بلوغ زودرس در کودکان شوند.

چه عوامل دیگری بلوغ پیش از موعد را تسریع می‌کنند؟

علاوه بر مشکلات جسمی و بیماریهای زمینه‌ای که عامل ایجاد بلوغ زودتر از موعد هستند، عوامل دیگری این فرایند را سریعتر می‌کنند. حتی ممکن است کودک، بیماری زمینه‌ای خاصی نداشته باشد؛ اما در سن پایین بالغ شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که عواملی مانند چاقی کودکان، جنسیت دختر، استفاده از مکملهای دارویی و غذایی حاوی هورمون یا افزایش‌دهنده فاکتور رشد، مواجهه با برخی مواد شیمیایی و نژاد، فرایند بالغ شدن را سریعتر می‌کنند.

مشاهده فیلمهای مخصوص بزرگسالان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هم می‌تواند فعالیت هیپوفیز و ترشح هورمونهای بدن کودک را تغییر دهد.

بلوغ زودرس چه عوارضی دارد؟

• عوارض جسمی:

  رشد قدی زودتر متوقف می‌شود و کودک به قد مناسب بزرگسالی نمی‌رسد. همچنین در کودکان به‌ویژه پسران، تمایلات جنسی ایجاد می‌شود.

• عوارض روانشناختی:

  تغییرات زودرس، نگاه والدین، معلمان و دوستان را نسبت به کودک تغییر می‌دهد. برخوردهای نامناسب اطرافیان، عزت نفس کودک را کاهش می‌دهد. کودک درمعرض تجربیاتی قرار می‌گیرد که هنوز از نظر روانی برای آنها آماده نیست مثلا دختران ازنظر جنسی موردتوجه قرار می‌گیرند. کودک ممکن است پرخاشگر و بی‌قرار شود یا تمایل به انزوا داشته باشد. روابط اجتماعی و دوستانه او تحت تاثیر قرار می‌گیرند. احتمال بروز تغییرات خلقی، افسردگی و اضطراب بسیار بالا می‌رود. همه این موارد می‌توانند باعث افت تحصیلی او شوند یا نظم زندگی خودش و خانواده را به‌هم بریزند.

نحوه درست برخورد والدین و معلمان با بلوغ زودرس در کودکان

کودکی که زودتر از همسالانش بالغ شده است، ازنظر ظاهری تفاوت زیادی با آنها دارد؛ اما او هنوز یک کودک است. والدین و معلمان باید با او متناسب با سنش رفتار کنند نه براساس قد و ظاهرش. توقع و انتظار اطرافیان از این کودک باید مطابق با سطح درک و تجربه او باشد.

اگر کودک شما دچار بلوغ زودرس شده است، به او اجازه دهید مانند همسالانش بازی کند و رفتارهای کودکانه داشته باشد.

اگر کودک دچار استرس و سردرگمی شده، با او صحبت کنید تا خیالش راحت شود که اتفاق بدی نیفتاده است و به زودی بقیه دوستانش هم مثل او بالغ می‌شوند.

ممکن است خود شما به‌عنوان والدین، نگران شرایط رشدی و کوتاهی قد او باشید. سعی کنید نگرانی و استرس خودتان را مدیریت کنید و آن را به کودکتان منتقل نکنید. با کمک یک مشاور، سعی کنید هم خودتان و هم کودکتان با شرایط جدید، سازگار شوید.

نحوه برخورد اطرافیان می‌تواند عزت نفس کودک را تحت تاثیر قرار دهد. او بسیار به ظاهرش حساس است و اگر دختر باشد، این حساسیت بیشتر هم می‌شود. تمسخر یا حتی نگاه متعجب دیگران ممکن است موجب خجالت و  گوشه‌گیری یا تصور منفی او از خودش شود.

حتما از مشاور متخصص کمک بگیرید تا این دوران هم برای شما و هم برای کودک، به خوبی سپری شود.

تشخیص و درمان بلوغ زودرس

برای تشخیص بلوغ زودرس در کودکان، معاینه فیزیکی توسط پزشک مهم است. بهتر است والدین با مشاهده اولین علائم، به پزشک متخصص مراجعه کنند.

پزشک، سابقه خانوادگی کودک را بررسی می‌کند. ممکن است براساس شرایط کودک، نیاز به آزمایش خون، تصویربرداری از مچ دست یا سونوگرافی باشد.

بعد از تشخیص، اقدامات درمانی مناسب شروع می‌شود. درصورت نیاز داروهایی برای کم کردن سطح هورمون بدن کودک و تاخیر رشد او تجویز می‌شود. اگر بیماری زمینه‌ای قابل کنترلی وجود داشته باشد، پزشک درمان مناسب را انجام می‌دهد.

در فرصت باقیمانده برای رشد کودک، پزشک تلاش می‌کند او را به قد مناسب برساند تا در آینده فعالیتهای اجتماعی او تحت تاثیر این مساله قرار نگیرد.

چطور می‌توانیم از بلوغ زودرس در کودکان پیشگیری کنیم؟

متعادل نگه داشتن وزن کودک، علاوه بر تاثیر زیادی که بر سلامتی او می‌گذارد، احتمال بروز بلوغ زودرس را کاهش می‌دهد. برای تغذیه او از مواد مغذی و سالم استفاده کنید. مصرف فست ‌فود و تنقلات را کم کنید و سبزی و میوه تازه را در رژیم غذایی خانواده بگنجانید.

کودک را به انجام فعالیت بدنی تشویق کنید. وجود کلاسهای آنلاین و استفاده زیاد از تبلت و کامپیوتر باعث کم‌تحرکی کودکان شده است. فضای آپارتمان هم برای بازی آنها کوچک و نامناسب است. ثبت‌نام کودک در باشگاه ورزشی، رفتن به پارک یا پیاده‌روی خانوادگی می‌تواند به سلامتی همه شما کمک کند.

از مصرف مکملهای غذایی و دارویی بدون تجویز پزشک خودداری کنید. با مشاهده اولین علائم شروع بلوغ، به پزشک مراجعه کنید تا درمورد شروع درمان، تصمیم بگیرد.

بلوغ زودرس اگر به‌درستی مدیریت شود، این دوران برای شما و کودک به‌راحتی سپری می‌شود؛ ضمن اینکه با سبک درست زندگی و رعایت برخی از نکات، می‌توان از ایجاد این مشکل پیشگیری کرد.